Κατά το άρθρο 1 παρ. ι του ν. 2121/1993 «Οι πνευματικοί δημιουργοί, με τη δημιουργία του έργου, αποκτούν πάνω σ' αυτό πνευματική ιδιοκτησία, που περιλαμβάνει, ως αποκλειστικά και απόλυτα δικαιώματα, το δικαίωμα της εκμετάλλευσης του έργου (περιουσιακό δικαίωμα) και το δικαίωμα της προστασίας του προσωπικού του δεσμού προς αυτό (ηθικό δικαίωμα)». Από τα δικαιώματα αυτά, το μεν περιουσιακό δικαίωμα παρέχει στο δημιουργό - τις αναφερόμενες στο άρθρο 3 του νόμου αυτού εξουσίες, μεταξύ των οποίων είναι να επιτρέπει ή να απαγορεύει τη δημόσια εκτέλεση του έργου, το δε ηθικό δικαίωμα τις αναφερόμενες στο άρθρο 4 εξουσίες. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι τα πνευματικά δικαιώματα κατοχυρώνονται αυτόματα μόλις δημιουργηθεί ένα έργο, ενώ ο δημιουργός απολαμβάνει την εξ’ αρχής της προστασία που του παρέχει ο νόμος, χωρίς να απαιτείται επίσημη διαδικασία.
Περαιτέρω δε, σύμφωνα με το άρθρο 65 παρ. 1 και 2 του Ν. 2121/1993 ορίζεται ότι «σε κάθε περίπτωση προσβολής της πνευματικής ιδιοκτησίας ή του συγγενικού δικαιώματος, ο δημιουργός ή ο δικαιούχος του συγγενικού δικαιώματος μπορεί να αξιώσει την αναγνώριση του δικαιώματος του, την άρση της προσβολής και την παράλειψη της στο μέλλον (παρ.1), ενώ όποιος υπαιτίως προσέβαλε την πνευματική ιδιοκτησία ή τα συγγενικά δικαιώματα άλλου υποχρεούται σε αποζημίωση και ικανοποίηση της ηθικής βλάβης». Γενικά ως παράνομη προσβολή θεωρείται κάθε πράξη που επεμβαίνει στις εξουσίες (ηθικές ή περιουσιακές) του δημιουργού και γίνεται χωρίς την άδεια του, χωρίς να συντρέχει άλλος λόγος που αίρει τον παράνομο χαρακτήρα της προσβολής. Η υπαιτιότητα απαιτείται μόνο για την αξίωση αποζημιώσεως, ενώ η ίδια η πράξη της προσβολής συνεπάγεται και το παράνομο.
Ειδικότερα, το άρθρο 65 αποτελεί ειδική διάταξη σε σχέση με το άρθρο 914—ΑΚ το οποίο εφαρμόζεται μόνον όπου η ειδική διάταξη καταλείπει κενά και στο βαθμό που δεν είναι ασυμβίβαστη η ανάλογη εφαρμογή με το νομοθετικό πνεύμα που διέπει τις διατάξεις του ν. 2121/1993. Προς διευκόλυνση της αποδείξεως της ζημίας του δικαιούχου και προσδιορισμό της πλήρους αποζημιώσεως καθορίζεται με το άρθρο 65 παράγραφος 2 εδαφ. β' ν.2121/1993 ένα ελάχιστο όριο αποζημιώσεως που είναι το διπλάσιο της αμοιβής που συνήθως ή κατά νόμο καταβάλλεται για το είδος της εκμεταλλεύσεως που διενήργησε χωρίς άδεια ο υπόχρεος. Εξάλλου στο ίδιο ως άνω άρθρο ορίζεται ότι αντί για αποζημίωση και χωρίς να απαιτείται υπαιτιότητα του υπόχρεου, ο δημιουργός ή ο δικαιούχος του συγγενικού δικαιώματος μπορεί να αξιώσει είτε την καταβολή του ποσού κατά το οποίο ο υπόχρεος έγινε πλουσιότερος από την εκμετάλλευση του έργου ή του αντικειμένου του συγγενικού δικαιώματος χωρίς άδεια του δημιουργού ή του δικαιούχου είτε την καταβολή του κέρδους που ο υπόχρεος αποκόμισε από την εκμετάλλευση αυτή (παρ.3). Επιπλέον, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 63 και 65 του ως άνω νόμου συνάγεται ότι η υπαίτια προσβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας του δημιουργού πάνω στο έργο ή των συγγενικών δικαιωμάτων του οργανισμού συλλογικής διαχείρισης θεμελιώνει υποχρέωση σε αποζημίωση και χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης.
Γίνεται, λοιπόν, φανερό από τα παραπάνω ότι, καίτοι η κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων per se, λαμβάνει χώρα αυτόματα, χωρίς να απαιτείται κάποια τυπική διαδικασία για την προστασία τους, παρόλα αυτά η τεκμηρίωση της χρονικής στιγμής ύπαρξης του έργου είναι καίριας σημασίας, στην περίπτωση αμφισβήτησης της «πατρότητάς» του. Η απόδειξη, δε, της ημερομηνίας δημιουργίας του έργου, μπορεί να επιτευχθεί με έναν από τους ακόλουθους τρόπους και αφορά τόσο τον ερασιτέχνη δημιουργό, όσο και τον επαγγελματία. Ειδικότερα:
- Ο πιο ασφαλής τρόπος βεβαίωσης της χρονικής στιγμής δημιουργίας του έργου, αλλά και του περιεχομένου του, είναι η πράξη κατάθεσής του ενώπιον συμβολαιογράφου.
- Από την άλλη μεριά, ο πιο συνηθισμένος τρόπος προστασίας και απόδειξης είναι η οδός της «συστημένης αποστολής», σύμφωνα με την οποία ο δημιουργός αποστέλλει το έργο του στον εαυτό του, διατηρώντας το φάκελο κλειστό. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με την αποστολή μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
- Τέλος, ο πιο επίσημος τρόπος προστασίας είναι η διαδικασία χρονοσήμανσης του έργου στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ). Η χρονοσήμανση ενός έργου αποτελεί μια από τις πρακτικές που εφαρμόζονται για τη διασφάλιση του δημιουργού μέσω της τεκμηρίωσης της χρονικής στιγμής ύπαρξης του έργου. H υπηρεσία ηλεκτρονικής χρονοσήμανσης ουσιαστικά ταυτοποιεί μοναδικά ένα έργο – σε ψηφιακή ή ψηφιοποιημένη μορφή – και καταγράφει την ακριβή ημερομηνία και ώρα υποβολής του σε αυτήν, έτσι ώστε σε μια τυχόν μελλοντική δικαστική διαμάχη για την «πατρότητα» του έργου, να αποδεικνύεται εύκολα ο αρχικός και μοναδικός δημιουργός του.
