Σύμφωνα με το άρθρο 51 του Ν. 3421/2005 περί στρατολογίας των Ελλήνων: «1. Ανυπότακτοι κηρύσσονται όσοι, μετά από γενική ή ειδική πρόσκληση για κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις, δεν κατατάσσονται στις ορισμένες ημερομηνίες ή προθεσμίες στις μονάδες κατάταξης. 2. Η ανυποταξία αρχίζει από την επόμενη της οριζόμενης ημέρας κατάταξης ή, εφόσον ορίζεται προθεσμία κατάταξης, από την επόμενη της τελευταίας μέρας. 3. Η ανυποταξία διακόπτεται αποκλειστικά και περιοριστικά: α. με τη συμπλήρωση του τεσσαρακοστού πέμπτου έτους της ηλικίας του ανυπότακτου, β. με την κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις, γ. με τη σύλληψη για την ανυποταξία, δ. με την παρουσίαση του ανυποτάκτου σε οποιαδήποτε στρατιωτική αρχή για τη διακοπή της ανυποταξίας του, ε. με την κρίση του ανυπότακτου, από την αρμόδια υγειονομική επιτροπή των Ενόπλων Δυνάμεων, ως ακατάλληλου για στράτευση (Ι5) ή με τη χορήγηση αναβολής κατάταξης για λόγους υγείας, στ. με την έναρξη κράτησης του ανυπότακτου σε φυλακές ή οποιαδήποτε αρμόδια Αρχή ή με την ένταξη του σε κέντρα θεραπείας εξαρτημένων ατόμων ή με την κατάταξή του σε τακτικές ένοπλες δυνάμεις ξένου κράτους, εφόσον του χορηγηθεί αναβολή κατάταξης για οποιαδήποτε από τις παραπάνω περιπτώσεις. Η ποινική δίωξη όσων από τους παραπάνω έχουν ενταχθεί σε κέντρα θεραπείας εξαρτημένων ατόμων ή έχουν καταταγεί σε τακτικές ένοπλες δυνάμεις ξένου κράτους, αναστέλλεται για όλο το χρονικό διάστημα της αναβολής τους (…)5. Στους ανυπότακτους επιβάλλονται οι προβλεπόμενες από το Στρατιωτικό Ποινικό Κώδικα ποινικές κυρώσεις, χρηματικό πρόστιμο το οποίο έχει προσωποπαγή χαρακτήρα, καθώς και οι στερήσεις και απαγορεύσεις που προβλέπονται από τα άρθρα 53 και 54 του παρόντος. 6. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εθνικής Άμυνας, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καθορίζονται το ύψος του χρηματικού προστίμου, που επιβάλλεται στους ανυπότακτους, σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο, η διαδικασία, καθώς και κάθε λεπτομέρεια αναγκαία για την καταβολή του».
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η μη κατάταξη στις Ένοπλες δυνάμεις, ύστερα από γενική ή ειδική πρόσκληση στρατολόγησης, αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερη αυστηρότητα και συγκεκριμένα κυρώσεις τόσο διοικητικές, όσο και ποινικές. Δικαιολογητικός λόγος της τόσο αυστηρής μεταχείρισης της ανυποταξίας Έλληνα πολίτη είναι το γεγονός ότι αυτή παραβιάζει τον θεμελιώδη κανόνα του δημοκρατικού πολιτεύματος, ήτοι το Ελληνικό Σύνταγμα, και συγκεκριμένα το άρθρο 4 παρ. 6 αυτού, σύμφωνα με το οποίο: « Κάθε Έλληνας που μπορεί να φέρει όπλα είναι υποχρεωμένος να συντελεί στην άμυνα της Πατρίδας, σύμφωνα με τους ορισμούς των νόμων». Το χρηματικό ποσό, δε, που επιβάλλεται κατ’ εφαρμογή της παραγράφου 5 του άρθρου 51 του Ν. 3421/2005 σε ανυπότακτους καθορίζεται ως εξής: α. στους ανυπότακτους σε έξι χιλιάδες (6.000) ευρώ, β. στους έφεδρους ανυπότακτους σε χίλια (1.000) ευρώ. Για την επιβολή του προστίμου εκδίδεται απόφαση από το την αρμόδια Στρατολογική Υπηρεσία του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, η οποία και θα πρέπει να επιδοθεί στον ανυπότακτο, με ευθύνη της υπηρεσίας. Αξίζει να αναφερθεί ότι η καταβολή των ανωτέρω, κατά περίπτωση, ποσών δεν συνιστά εξαγορά της υποχρέωσης στρατολόγησης του ανυπότακτου, αλλά αντίθετα, το ίδιο πρόστιμο μπορεί να του επιβληθεί εκ νέου, εάν μεταβληθεί η στρατολογική του κατάσταση και πάψει να είναι ανυπότακτος. Η ανυποταξία, δε, παύει αποκλειστικά με κάποιον από τους περιοριστικά αναφερόμενους τρόπους στο άρθρο 51 παρ. 3 του Ν. 3421/2005.
Κατά της απόφασης για την επιβολή προστίμου ο ανυπότακτος μπορεί να αμυνθεί ασκώντας είτε την διοικητική (ενδικοφανή) προσφυγή ενώπιον ειδικής επιτροπής της Στρατολογικής Υπηρεσίας που την εξέδωσε, είτε ασκώντας απευθείας προσφυγή ουσίας ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων, προκειμένου να διαγραφεί το πρόστιμο, μαζί με τις προσαυξήσεις του. Το κοινό ανάμεσα στις δύο προσφυγές, δε, είναι ότι η προθεσμία υποβολής τους είναι ότι θα πρέπει να ασκηθούν εντός δύο μηνών από τότε που αποδεδειγμένα ο ανυπότακτος έλαβε γνώση. Στην περίπτωση, δε, που αυτός είναι μόνιμος κάτοικος εξωτερικού, μπορεί να ασκήσει την προσφυγή του ενώπιον των Διοικητικών δικαστηρίων εντός τριών μηνών, αφότου έλαβε γνώση. Αυτό δικαιολογείται από το γεγονός ότι οι ανυπότακτοι εξωτερικού λαμβάνουν δυσμενέστατη αντιμετώπιση από το ελληνικό κράτος, αφού συχνά η ανυποταξία τους δεν είναι αποτέλεσμα της πραγματικής τους βούλησης, αλλά της μετατόπισης όλης της κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής τους στην αλλοδαπή. Ο σχηματισμός, δε, εις βάρος τους ποινικής δικογραφίας για το αδίκημα της ανυποταξίας δημιουργεί για εκείνους τον κίνδυνο να συλληφθούν και να δικαστούν ενώπιον Στρατοδικείου κάθε φορά που αποφασίζουν να εισέλθουν στην χώρα, ακόμα και για μια απλή επίσκεψη.
Για τους ανωτέρω λόγους και ιδιαίτερα για τους ανυπότακτους –κατοίκους εξωτερικού προτείνεται, για την ασφάλειά τους, η έκδοση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας στο εξωτερικό από το οικείο προξενείο της χώρας φιλοξενίας τους, προκειμένου να μπορούν να ταξιδεύουν ευκολότερα. Άλλωστε, σύμφωνα με το άρθρο 25 του Ν. 3421/2001: «Αναβάλλεται η κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις όσων έχουν την ιδιότητα του μόνιμου κατοίκου εξωτερικού. Ως μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού για την εφαρμογή του παρόντος νόμου θεωρούνται όσοι πληρούν μία από τις παρακάτω προϋποθέσεις: α. έχουν κύρια και μόνιμη εγκατάσταση στο εξωτερικό για ένδεκα τουλάχιστον συνεχόμενα έτη, σε μία ή περισσότερες χώρες, β. έχουν βιοποριστική εγκατάσταση και κατοικούν στο εξωτερικό για επτά τουλάχιστον συνεχόμενα έτη, σε μία ή περισσότερες χώρες». Από το ίδιο άρθρο συνάγεται ότι μετά το πέρας ένδεκα ή επτά χρόνων στην αλλοδαπή αντίστοιχα, η στρατολόγηση μπορεί να αναβληθεί, με αποτέλεσμα το πρόστιμο να διαγράφεται αναδρομικά, με τη συμπλήρωση του χρόνου αυτού.
