Η τεκνοθεσία δημιουργεί συγγένεια μεταξύ προσώπων άνευ βιολογικών δεσμών. Το θετό τέκνο έχει από την τέλεση της υιοθεσίας θέση τέκνου γεννημένο σε γάμο έναντι του θετού γονέα και των βιολογικών συγγενών του (ΑΚ 1561), επομένως, αποκτά από την τέλεση της υιοθεσίας εξ αδιαθέτου κληρονομικό δικαίωμα έναντι των παραπάνω προσώπων.
Μετά την τροποποίηση του δικαίου της υιοθεσίας με τους ν. 2447/1996 και 2915/2001 διακρίνουμε δυο βασικές περιπτώσεις υιοθεσίας με διαφορετικές επιμέρους ρυθμίσεις: την υιοθεσία ανηλίκου, η οποία είναι πλέον πλήρης, με την έννοια ότι συνεπάγεται την πλήρη ένταξη του τέκνου στη θετή οικογένεια και την αποκοπή κάθε δεσμού με τη φυσική οικογένεια (ΑΚ 1542-1578) και την υιοθεσία ενηλίκου, η οποία είναι ατελής, με την έννοια ότι δημιουργεί περιορισμένης έκτασης συγγένεια και επιτρέπεται υπό όρους (ΑΚ 1579 όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 2915/2001).
Τα αποτελέσματα της υιοθεσίας (τεκνοθεσίας) αρχίζουν, σύμφωνα με την ΑΚ 1560, από την τελεσιδικία της σχετικής δικαστικής απόφασης. Επομένως από το χρονικό αυτό σημείο, το θετό τέκνο έχει εξ αδιαθέτου κληρονομικό δικαίωμα έναντι του θετού γονέα. Εάν ο υιοθετών αποβιώσει πριν από την τελεσιδικία της απόφασης περί υιοθεσίας, δεν υπάρχει κληρονομικό δικαίωμα του τέκνου απέναντι του, διότι με τον θάνατο του υιοθετούντος η τέλεση της υιοθεσίας ματαιώνεται.
Το εξ αδιαθέτου κληρονομικό δικαίωμα του θετού τέκνου απέναντι στον θετό γονέα καλύπτει και τους κατιόντες του πρώτου, που καλούνται κατά το ΑΚ 1813 παρ. 2 σε περίπτωση έκπτωσης αυτού πριν από την επαγωγή. Μάλιστα για την κλήση των απώτερων κατιόντων στην εξ αδιαθέτου διαδοχή του θετού γονέα είναι άνευ σημασίας το εάν αυτοί γεννήθηκαν πριν ή μετά την υιοθεσία ή αν ο συγγενικός τους δεσμός στηρίζεται στην βιολογική αλήθεια ή στον νόμο.
Έτσι, αν το θετό τέκνο που προαπεβίωσε είχε υιοθετήσει με την σειρά του άλλο ανήλικο πρόσωπο, μεταξύ του τελευταίου και του θετού γονέα του πρώτου δημιουργείται σχέση ανιόντος προς κατιόντα, επομένως ο απώτερος κατιών καλείται κατά το ΑΚ 1813 παρ. 2 στην πρώτη τάξη της εξ αδιαθέτου διαδοχής. Ενόψει της διακοπής κάθε δεσμού του θετού τέκνου με τη φυσική του οικογένεια (ΑΚ 1561 εδ.α’) δεν δημιουργείται εξ αδιαθέτου κληρονομικό δικαίωμα αυτού έναντι των βιολογικών συγγενών του.
Σε περίπτωση λύσης της υιοθεσίας (ΑΚ 1571, 1573, 1576) παύει η σχέση του θετού τέκνου και των κατιόντων του με αυτόν που τον υιοθέτησε και τους έως τότε συγγενείς του και αναβιώνουν οι δεσμοί με την φυσική του οικογένεια. Συνεπώς δεν υπάρχει κληρονομικό δικαίωμα του θετού τέκνου έναντι του υιοθετήσαντος, αν η υιοθεσία έχει ήδη λυθεί κατά τον χρόνο του θανάτου του τελευταίου.
Ζήτημα ωστόσο γεννάται ως προς τη ρύθμιση που επέρχεται επί τεκνοθεσίας, όταν η οριστική για αυτήν δικαστική απόφαση εκδόθηκε πριν από την ισχύ του Ν.2447/1996. Με την έναρξη ισχύος του Ν.2447/1996 καταργήθηκε παλαιότερη διάταξη του ΑΚ σύμφωνα με την οποία τα εκ της συγγένειας δικαιώματα και υποχρεώσεις μεταξύ του θετού τέκνου και της φυσικής του οικογένειας (ενόσω στο νόμο δεν οριζόταν αλλιώς) παρέμεναν αμετάβλητα. Πρέπει δηλαδή να διαπιστωθεί εάν ο υιοθετημένος διατηρεί κληρονομικό δικαίωμα έναντι της φυσικής του οικογένειας ή έχουμε αποκλεισμό αυτού του δικαιώματος.
Ο Άρειος Πάγος (βλ. ΑΠ 2083/2014, ΑΠ 2197/2013) αποφάνθηκε ότι «επι υιοθεσιών ανηλίκων που τελέστηκαν πριν από τον ν. 2447/1996 η πλήρης ένταξη του υιοθετημένου στην οικογένεια του υιοθετήσαντος αφέθηκε στην πρωτοβουλία του τελευταίου (ήτοι του θετού γονέα) και συντελείται με την υποβολή από αυτόν σχετικής αίτησης και την έκδοση δικαστικής απόφασης, από την οποία και γεννάται το αμοιβαίο, μεταξύ θετού τέκνου και υιοθετήσαντος, κληρονομικό δικαίωμα, με αντίστοιχη την κατάργηση του (προϋφισταμένου) κληρονομικού δικαιώματος του ανηλίκου έναντι της φυσικής του οικογένειας».
Επομένως, εάν η απόφαση που επικύρωσε την τεκνοθεσία είχε καταστεί τελεσίδικη πριν το έτος 1996 (οπότε και τέθηκε σε ισχύ ο νέος νόμος) ο θετός γονέας εάν επιθυμεί/επιθυμούσε να εντάξει πλήρως στην οικογένεια του το θετό τέκνο, χρειάζεται να υποβάλει τη σχετική αίτηση που προβλέπεται στο άρθρο 57 παρ.1 του ν. 2447/1996, ώστε να εκδοθεί αντίστοιχα εκ νέου σχετική δικαστική απόφαση επί αυτού. Μόνο μετά την έκδοση της απόφασης επί της ως άνω αίτησης, το θετό τέκνο θεωρείται ότι εντάσσεται πλήρως στην θετή οικογένεια και το κληρονομικό δικαίωμα έναντι της βιολογικής οικογένειας αποκλείεται. Εξ αντιδιαστολής, θεωρείται ότι στην περίπτωσή που δεν έλαβε χώρα η κατάθεση της εν λόγω αίτησης από τον θετό γονέα, ο υιοθετούμενος διατηρεί/διατηρούσε πλήρως τα κληρονομικά δικαιώματά του έναντι της βιολογικής του οικογένειας.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στους συνεργάτες του γραφείου μας.
