Σύμφωνα με το άρθρο 48 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, όπως έχει κυρωθεί δυνάμει του Ν. 2696/1999 (ΦΕΚ Α57/23.03.1999) και ισχύει σήμερα όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 44 του Ν. 3542/2007:
«1. Η προσωρινή ή διαρκής κατάληψη τμήματος του οδοστρώματος με εγκαταστάσεις ή εμπόδια απαγορεύεται, ιδιαίτερα αν με αυτά παρεμποδίζεται η κυκλοφορία, η επιτρεπόμενη στάση ή στάθμευση οχημάτων ή περιορίζεται η ορατότητα αυτών που χρησιμοποιούν τις οδούς. 2. Κατ’ εξαίρεση της διάταξης της προηγούμενης παραγράφου, μπορεί να επιτραπεί σε έκτακτες περιπτώσεις ή ζώνες μικρής κυκλοφορίας εντός κατοικημένων περιοχών, αν υπάρχει αρκετός χώρος γι’ αυτό, η κατάληψη τμήματος οδού με προσωρινές εγκαταστάσεις ή εμπόδια ύστερα από άδεια των Δημοτικών ή Κοινοτικών Αρχών μετά από γνώμη των αρμόδιων Αστυνομικών Αρχών. 3. Αυτοί που ανεγείρουν οικοδομές μέσα σε κατοικημένες περιοχές ή εκτελούν άλλα έργα και καταλαμβάνουν ολόκληρο το πεζοδρόμιο μπροστά από την οικοδομή ή το έργο, υποχρεούνται να κατασκευάσουν πρόσθετο πεζοδρόμιο ή να πάρουν άλλα κατάλληλα μέτρα για την ασφαλή διέλευση των πεζών. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων καθορίζονται οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή της διάταξης αυτής. 4. Όταν επιτρέπεται, όπως πιο πάνω, η κατάληψη τμήματος οδού πρέπει αυτό να επισημαίνεται υποχρεωικά από αυτόν που το κατέλαβε κατά τις διατάξεις του άρθρου 9 του παρόντος Κώδικα. 5. Η κατάληψη επιφάνειας πεζόδρομου για οποιαδήποτε άλλη χρής, εκτός γι’αυτήν που έχει κατασκευαστεί, απαγορεύεται, εφόσον παρεμποδίζεται η κυκλοφορία των πεζών, ως και η είσοδος –έξοδος οχημάτων άμεσης ανάγκης ή εξυπηρέτησησης των παροδίων. 6. Αυτός που παραβαίνει τις διατάξεις του άρθρου αυτού τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο τετρακοσίων (400,00) ευρώ».
Γίνετα φανερό από τα παραπάνω ότι η κατάληψη πεζοδρομίου επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση, αφού κατα κανόνα πρόκειται για τον κοινόχρηστο χώρο που εξυπηρετεί την δημόσια κυκλοφορία, ήτοι ένα αγαθό που όλοι οι διοικούμενοι πρέπει να απολαμβάνουν. Αρμόδια αρχή, δε, για την βεβαίωση των παραβάσεων είναι ο Δήμος, εντός του οποίου αυτές λαμβάνουν χώρα και ως εκ τούτου μια ειδοποίηση στην Δημοτική Αστυνομία ή την Τροχαία είναι συνήθως αρκετή για να σταματήσει την κατάσταση αυτή. Σε περιπτώσεις, δε, που οι παραβάσεις εξακολουθούν να υφίστανται, χωρίς την αποτελεσματική αντίδραση των αρμόδιων αρχών ή οι Δήμοι καθυστερούν αδικαιολόγητα να επέμβουν, ο διοικούμενος μπορεί να απευθυνθεί με αίτημά του ακόμα και στον Συνήγορο του Πολίτη, την Ανεξάρητη Αρχή που μπορεί να διαμεσολαβήσει μεταξύ του ίδιου και του αρμόδιου Δήμου με στόχο την επίλυση θεμάτων που αφορούν τους πολίτες που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες και επηρεάζουν αρνητικά την καθημερινή διαβίωση των πολιτών.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της επιστολής που απέστειλε τον Νοέμβριο 2023 ο Συνήγορος του Πολίτη στο Γραφείου Δημάρχου και τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου Περιστερίου, μεταφέροντας το αίτημα του πολίτη για άμεση αποκατάσταση του κοινόχρηστου χαρακτήρα του πεζοδρομίου και την εξασφάλιση της ασφαλούς και απρόσκοπτης μετακίνησης των πεζών. Κατόπιν των ενεργειών της Αρχής, ο Δήμος ενήργησε άμεσα αποστέλλοντας σχετική ενημερωτική επιστολή και φωτογραφίες από το συγκεκριμένο τμήμα του πεζοδρομίου, που είχε καταληφθεί αυθαίρετα από καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος. Από τα ανωτέρω, δε, πιστοποιήθηκε η συμμόρφωση της επιχείρησης με τις συστάσεις και τις υποδείξεις προς εφαρμογή της νομιμότητας και της κοινοχρησίας του πεζοδρομίου.
Άλλωστε, όπως προκύπτει ευθέως και από το άρθρο 48 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, όπως ισχύει σήμερα, η κατάληψη πεζοδρομίου επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση. Για λήψη σχετικής άδειας, δε, υπάρχουν οι παρακάτω υποκατηγορίες, για τις οποίες ακολουθείται συγκεκριμένη διαδικασία αδειοδότησης ενώπιον του οικείου Δήμου:
- Κατάληψη κοινόχρηστου χώρου με τραπεζοκαθίσματα που αφορά Κ.Υ.Ε.
- Κατάληψη κοινόχρηστου χώρου με εμπορεύματα.
- Κατάληψη κοινόχρηστου χώρου με κουβούκλιο ή είδη περιπτέρου –σταντ –ψυγεία.
- Κατάληψη κοινόχρηστου χώρου με οικοδομικά υλικά –ικριώματα –περίφραξη.
- Κατάληψη κοινόχρηστου χώρου με οικοδομικά υλικά –κάδο.
Σε όλες τις παραπάνω υποκατηγορίες, δε, πέρα από την προσκόμιση συγκεκριμένων δικαιολογητικών, χρειάζεται και γνωμοδότηση από την αρμόδια αστυνομική αρχή σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν.1080/1980, καθώς και σύμφωνη γνώμη από την Διεύθυνση Οδοποιϊας –Αποχέτευσης. Στην περίπτωση που ο ίδιος ενδιαφερόμενος δεν μπορέι να υποβάλλει την αίτησή του ενώπιον του Δήμου, απαιτέιτια εξουσιοδότηση προς το άτομο που τελικά θα συναλλαχθεί με την υπηρεσία. Τέλος, στην περίπτωση ανανεώσης της άδειας κατάληψης κοινόχρηστων χώρων ισχύουν όσα προβλέπονται κάθε φορά με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και απαιτείται υποβολή σχετικής αίτησης, καθώς και βεβαίωση από την Ταμειακή Υπηρεσία του Δήμου περί μη οφειλής για τέλη, φόρους, πρόστιμα, ή υπάρχουσα ρύθμιση.
*Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδια/ιο δικηγόρο του συγκεκριμένου τμήματος του γραφείου μας που εξειδικεύεται στον ειδικό τομέα δικαίου, αφού προηγουμένως λάβει υπόψη του/της το σύνολο των δεδομένων που θα εκτεθούν και θα μελετηθούν για την υπόθεσή σας.
