Η διάσωση της πρώτης κατοικίας του οφειλέτη μέσω του φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης του πτωχευτικού κώδικα και του προγράμματος συνεισφοράς του δημοσίου σε ευάλωτους οφειλέτες

Προκειμένου για την προστασία των οικονομικά ασθενέστερων οφειλετών ( ως αυτοί προσδιορίζονται με τα κάτωθι αναφερόμενα εισοδηματικά και οικονομικά κριτήρια), οι οποίοι συνδέονται με την οφειλή ως « πρωτοφειλέτες» και για να μην αποξενωθούν οριστικά από την πρώτη κατοικία τους, επί της οποίας έχουν εμπράγματο δικαίωμα, σε περίπτωση επίσπευσης αναγκαστικής εκτέλεσης ή κήρυξης της πτώχευσής τους, ήδη από το έτος 2020 είχε νομοθετικώς προβλεφθεί η διαδικασία της απόκτησής της και επαναμίσθωσής της, δυνάμει του άρθρου 219 του Ν. 4738/2020, το οποίο έχει προβλέψει τα εξής:

1. «Σε περίπτωση που ευάλωτος οφειλέτης κηρυχθεί σε πτώχευση, ή σε περίπτωση που σε βάρος της κύριας κατοικίας του ευάλωτου οφειλέτη επισπεύδεται αναγκαστική εκτέλεση από ενυπόθηκο ή προσημειούχο πιστωτή, ο ευάλωτος οφειλέτης μπορεί να υποβάλει αίτημα μεταβίβασης ή μίσθωσης της κύριας κατοικίας του σε φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης.
   1. Σε περίπτωση που το αίτημα υποβάλλεται λόγω πτώχευσης του δικαιούχου, το τίμημα για τη μεταβίβαση του ακινήτου στο φορέα αποδίδεται από τον φορέα στον σύνδικο για τη διανομή στους πιστωτές, σύμφωνα με τους όρους του παρόντος νόμου.
   2. Σε περίπτωση που το αίτημα υποβάλλεται λόγω επίσπευσης αναγκαστικής εκτέλεσης, το τίμημα της μεταβίβασης του ακινήτου στο φορέα αποδίδεται από τον φορέα στον υπάλληλο του πλειστηριασμού.
   3. Τα πάσης φύσης έξοδα μεταβίβασης καταβάλλονται από τον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης και παρακρατούνται από το τίμημα μεταβίβασης.
2. Σε περίπτωση που η κύρια κατοικία ανήκει στον ευάλωτο οφειλέτη μόνο ως προς ιδανικό μερίδιο ή αν ο ευάλωτος είναι ψιλός κύριος ή επικαρπωτής, η άσκηση του δικαιώματος του παρόντος προϋποθέτει τη σύμπραξη όλων των συνιδιοκτητών, συμπεριλαμβανομένων των ψιλών κυρίων και επικαρπωτών.
3. Ειδικότερα, εφόσον πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις του παρόντος, ο φορέας απόκτησης και επαναμίσθωσης αποκτά το ιδιοκτησιακό δικαίωμα του ευάλωτου, υπό την πρόσθετη προϋπόθεση ότι οι λοιποί συγκύριοι ή, κατά περίπτωση, ο ψιλός κύριος ή επικαρπωτής αποδέχονται τη μίσθωση του ακινήτου από τον ευάλωτο, υπό τους όρους που καθορίζει ο φορέας απόκτησης και επαναμίσθωσης, και παραιτούνται ρητά από οποιοδήποτε δικαίωμα επί του μισθώματος ή από τη δυνατότητα να προσβάλουν τη μίσθωση για οποιοδήποτε λόγο μέχρι τη συμβατική λήξη της. Η αποδοχή της παρούσας δεσμεύει και τους διαδόχους τους ανεξαρτήτως αιτίας.
4.  
   1. Για τη μεταβίβαση του ιδιοκτησιακού δικαιώματος επί της κύριας κατοικίας, ο ευάλωτος υποβάλλει στον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης τα στοιχεία ταυτότητάς του, το κατασχετήριο ή τα στοιχεία της απόφασης που κηρύσσει την πτώχευσή του, τους τίτλους ιδιοκτησίας που κατέχει και τη βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη.
   2. Αιτήσεις δεν γίνονται δεκτές εφόσον απέχουν περισσότερο από εξήντα (60) ημερολογιακές ημέρες από την ημερομηνία του κατασχετηρίου εγγράφου ή της δημοσίευσης της απόφασης που κηρύσσει τον ευάλωτο οφειλέτη σε πτώχευση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας του άρθρου 213. Ο φορέας επιβεβαιώνει τους τίτλους ιδιοκτησίας του δικαιούχου ως προϋπόθεση της αιτούμενης μεταβίβασης.
5. Το τίμημα μεταβίβασης ισούται προς την εμπορική αξία του ιδιοκτησιακού δικαιώματος του οφειλέτη επί της πρώτης κατοικίας σύμφωνα με την εκτίμηση πιστοποιημένου εκτιμητή. Τα έξοδα της εκτίμησης βαρύνουν τον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης, ο οποίος τον διορίζει. Σε περίπτωση που το αίτημα υποβάλλεται λόγω κατάσχεσης και η τιμή πρώτης προσφοράς είναι μεγαλύτερη από την τιμή εκτίμησης του πιστοποιημένου εκτιμητή σε ποσοστό ανώτερο του δεκαπέντε τοις εκατό (15%), το τίμημα μεταβίβασης καθορίζεται ως το χαμηλότερο της τιμής πρώτης προσφοράς ή της τιμής εκτίμησης άλλου πιστοποιημένου εκτιμητή που διορίζει ο επισπεύδων πιστωτής.
6. Ο φορέας αποκτά το ιδιοκτησιακό δικαίωμα του δικαιούχου επί της κύριας κατοικίας του, αφότου καταβάλλει το τίμημα μεταβίβασης στον υπάλληλο πλειστηριασμού, πέντε (5) το αργότερο εργάσιμες ημέρες πριν την ημερομηνία του πλειστηριασμού, ή στον σύνδικο, έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του εξαμήνου που ακολουθεί τη δημοσίευση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας της απόφασης που κηρύσσει την πτώχευσή του. Η καταβολή του τιμήματος συνεπάγεται τη μεταβίβαση του ιδιοκτησιακού δικαιώματος στον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης και τη ματαίωση του πλειστηριασμού, σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης. Ο φορέας αποκτά το ιδιοκτησιακό δικαίωμα του δικαιούχου ελεύθερο από κάθε βάρος ή διεκδίκηση τρίτου».

Με τα κυριότερα σημεία των διατάξεων των άρθρων 13-26 του Ν. 4916/2022, προβλέφθηκαν τα ακόλουθα:
« Άρθρο 13. Σκοπός
Σκοπός του παρόντος είναι η καταβολή συνεισφοράς του Δημοσίου στους οφειλέτες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος, προκειμένου να επέλθει αναστολή της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης επί της κύριας κατοικίας τους ή εκποίησης αυτής στο πλαίσιο της πτώχευσης, μέχρι τη μεταβίβασή της στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, σύμφωνα με το άρθρο 219 του ν. 4738/2020 (Α’ 207).

Άρθρο 14. Πεδίο εφαρμογής
Το Δημόσιο συνεισφέρει, για οφειλέτες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4738/2020 (Α’ 207), στις δόσεις που είναι αναγκαίες, για την αναστολή της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης που έχει εκκινήσει από επισπεύδοντα πιστωτή κατά της κύριας κατοικίας του οφειλέτη, ή της διαδικασίας εκποίησης αυτής στο πλαίσιο της πτώχευσης. Η συνεισφορά του παρόντος παρέχεται μέχρι τη μεταβίβαση της κύριας κατοικίας στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, σύμφωνα με το άρθρο 219 του ν. 4738/2020 και για χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβεί τους δεκαπέντε (15) μήνες, όποιο από τα δύο γεγονότα προηγηθεί.

Άρθρο 15. Ορισμοί
Για τις ανάγκες του παρόντος ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

1. Ως «ευάλωτος οφειλέτης», νοείται ο οφειλέτης, στο πρόσωπο του οποίου πληρούνται σωρευτικά τα εισοδηματικά, περιουσιακά και λοιπά κριτήρια που ισχύουν σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 4472/2017 (Α’ 74).
2. Ως «βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη», νοείται η βεβαίωση της περ. β’ του άρθρου 217 του ν. 4738/2020 (Α’ 207), η οποία εκδίδεται σύμφωνα με τη διαδικασία της υπό στοιχεία 96550 ΕΞ 2021 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (Β’ 3571), για τον καθορισμό της αρμόδιας υπηρεσίας και της διαδικασίας διαπίστωσης του ευάλωτου οφειλέτη και έκδοσης της σχετικής βεβαίωσης της περ. β’ του άρθρου 217 του ν. 4738/2020.
3. Ως «επισπεύδων πιστωτής», νοείται ο πιστωτής που έχει προβεί πρώτος σε κατάσχεση επί της κύριας κατοικίας του οφειλέτη.
4. Ως «αξία κύριας κατοικίας» νοείται:
   • σε περίπτωση που επισπεύδεται αναγκαστική εκτέλεση, η τιμή της πρώτης προσφοράς της κύριας κατοικίας για την έναρξη του πλειστηριασμού, σύμφωνα με την έκθεση εκτίμησης του πιστοποιημένου εκτιμητή, και
   • σε περίπτωση πτώχευσης, η φορολογητέα αξία της κύριας κατοικίας για τον υπολογισμό του ενιαίου φόρου ιδιοκτησίας ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.), σύμφωνα με τον ν. 4223/2013 (Α’ 287), όπως αυτή προκύπτει από την τελευταία πράξη προσδιορισμού φόρου.
   • Ως «κύρια κατοικία», νοείται η κατοικία της περ. ε’ του άρθρου 217 του ν. 4738/2020.
   • Ως «Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης», νοείται ο φορέας της περ. στ’ του άρθρου 217 του ν. 4738/ 2020.

Άρθρο 16. Διαδικασία - Ηλεκτρονική πλατφόρμα
1. Η διαδικασία του παρόντος διεξάγεται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας ηλεκτρονικής υποβολής και διαχείρισης αιτήσεων, η οποία αναπτύσσεται από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και Δημόσιας Διοίκησης, σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Στην πλατφόρμα παρέχεται πρόσβαση μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr - ΕΨΠ).

Άρθρο 17. Υποβολή αίτησης
1. Κάθε φυσικό πρόσωπο που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4738/2020 (Α’ 207), για το οποίο έχει εκδοθεί, κατόπιν σχετικής αίτησής του, βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη, δικαιούται να υποβάλει αίτηση για τη συνεισφορά του Δημοσίου στην απομείωση των υποχρεώσεών του για το χρονικό διάστημα του άρθρου 14. Σε περίπτωση που η κύρια κατοικία ανήκει στον ευάλωτο οφειλέτη μόνο ως προς ιδανικό μερίδιο ή αν ο ευάλωτος είναι ψιλός κύριος ή επικαρπωτής, η υποβολή της αίτησης του παρόντος προϋποθέτει τη σύμπραξη όλων των συνιδιοκτητών, συμπεριλαμβανομένων των ψιλών κυρίων και επικαρπωτών.
2. Απαγορεύεται η υποβολή δεύτερης αίτησης από το ίδιο φυσικό πρόσωπο.
3. Η αίτηση υποβάλλεται ηλεκτρονικά, με τη χρήση των κωδικών - διαπιστευτηρίων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης (taxisnet). …..
5. Η υποβολή της αίτησης του παρόντος συνεπάγεται αυτοδίκαια την άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων του άρθρου 1 του ν.δ. 1059/1971 (Α’ 270) και του φορολογικού απορρήτου του άρθρου 17 του ν. 4174/2013 (Α’ 170) για τον έλεγχο της πλήρωσης των κριτηρίων του παρόντος και υπέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης για την ακρίβεια και την πληρότητα του περιεχομένου και των υποβληθέντων εγγράφων……
7. Οι αιτήσεις κατά το παρόν άρθρο υποβάλλονται εντός αποκλειστικής προθεσμίας:
…β) Σε περίπτωση κήρυξης πτώχευσης ή επιβολής κατάσχεσης μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος, εντός εξήντα (60) ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία επιβολής της κατάσχεσης ή δημοσίευσης της απόφασης που κηρύσσει την πτώχευση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας του άρθρου 84 του ν. 4738/2020….

Άρθρο 18. Διαδικασία έγκρισης ή απόρριψης της αίτησης - Έννομες συνέπειες
1. Με την οριστική υποβολή της, σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 17, η αίτηση διαβιβάζεται στον επισπεύδοντα πιστωτή, ο οποίος δύναται να προβεί, εντός δέκα (10) εργάσιμων ημερών, σε περαιτέρω διασταύρωση των δηλωθέντων στοιχείων της, βάσει των στοιχείων που έχει στη διάθεσή του. Εάν, κατά τον έλεγχο αυτό, διαπιστωθεί ότι ο αιτών δεν πληροί ένα ή περισσότερα κριτήρια είτε χαρακτηρισμού ως ευάλωτου είτε επιλεξιμότητας, και αυτό αποδεικνύεται από έγγραφα, αποστέλλεται σχετική ειδοποίηση στον αιτούντα μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, στη δηλωθείσα διεύθυνση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας. Με την αποστολή της σχετικής ειδοποίησης, η διαδικασία περαιώνεται και η αίτηση θεωρείται απορριφθείσα. Σε διαφορετική περίπτωση, η αίτηση γίνεται δεκτή και αποστέλλεται ενημέρωση μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, προκειμένου στη συνέχεια η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους να εκδώσει εντός δύο (2) εργασίμων ημερών την απόφαση έγκρισης της συνεισφοράς Δημοσίου. Η απόφαση αυτή φέρει την υπογραφή του Ειδικού Γραμματέα Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους με μηχανικό μέσο, καθώς και μοναδικό αριθμό ελέγχου της γνησιότητάς της και αναρτάται αυθημερόν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα.
2. Από την ανάρτηση της απόφασης έγκρισης συνεισφοράς του Δημοσίου, και υπό τον όρο της καταβολής της δόσης που ορίζεται στο άρθρο 20, αναστέλλεται η συνέχιση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης επί της κύριας κατοικίας του ευάλωτου οφειλέτη, ή της διαδικασίας εκποίησης αυτής στο πλαίσιο της πτώχευσης, μέχρι τη μεταβίβασή της στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, σύμφωνα με το άρθρο 219 του ν. 4738/2020 (Α’ 207). Η αναστολή δεν καταλαμβάνει: α) διαδικαστικές ενέργειες, προπαρασκευαστικές της διενέργειας πλειστηριασμού ή της εκποίησης, β) τη δέσμευση ή την αναγκαστική εκποίηση άλλων περιουσιακών στοιχείων, πλην της κύριας κατοικίας. Η αναστολή της παρούσας λήγει με την με οποιοδήποτε τρόπο παύση ή περαίωση της συνεισφοράς του Δημοσίου, οπότε και η διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης συνεχίζεται από το σημείο στο οποίο ευρισκόταν κατά τον χρόνο που επήλθε η αναστολή..

Άρθρο 19. Διαδικασία καταβολής συνεισφοράς του Δημοσίου
1. Με την ανάρτηση της εγκριτικής απόφασης καταβολής συνεισφοράς του Δημοσίου, αυτή γνωστοποιείται στα αρμόδια όργανα, προκειμένου να εκκινήσει η καταβολή. Για την έγκριση και καταβολή της συνεισφοράς δεν απαιτείται φορολογική ή ασφαλιστική ενημερότητα του οφειλέτη.
2. Η συνεισφορά του Δημοσίου καταβάλλεται στους ειδικούς και ακατάσχετους λογαριασμούς εξυπηρέτησης των οφειλών, που έχουν αποσταλεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα…..Η συνεισφορά δεν κατάσχεται ούτε συμψηφίζεται. …..Η καταβολή της συνεισφοράς του Δημοσίου γίνεται σε μηνιαία βάση.
3. Ακόμα και μετά την έναρξη καταβολής της συνεισφοράς του Δημοσίου, το Δημόσιο προβαίνει σε τακτικούς εξαμηνιαίους ή έκτακτους ελέγχους επί των αιτήσεων, προκειμένου να διαπιστώσει ότι οι δικαιούχοι πληρούν το σύνολο των κατά περίπτωση τιθέμενων προϋποθέσεων κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης.

Άρθρο 20. Προσδιορισμός πληρωτέας δόσης - Ύψος συνεισφοράς του Δημοσίου
1. Προκειμένου να επέλθουν οι έννομες συνέπειες της παρ. 2 του άρθρου 18, από την ανάρτηση της εγκριτικής απόφασης καταβολής συνεισφοράς του Δημοσίου, ο ευάλωτος οφειλέτης έχει την υποχρέωση καταβολής δόσης προς τον επισπεύδοντα πιστωτή ή σε περίπτωση πτώχευσης στον σύνδικο, σε μηνιαία βάση, η οποία προσδιορίζεται σε ποσοστό τρία και ήμισυ τοις εκατό (3,5%) επί της αξίας της κύριας κατοικίας, διαιρούμενης δια δώδεκα (12), περιλαμβανομένης σε αυτήν της συνεισφοράς του Δημοσίου, όπως καθορίζεται στην παρ. 2 του παρόντος.
2. Επί της μηνιαίας δόσης της παρ. 1, το μέγιστο ποσό της συνεισφοράς του Δημοσίου, για τους ευάλωτους οφειλέτες των οποίων η αίτηση εγκρίθηκε, ορίζεται ως ακολούθως:
α) Για τον αιτούντα: εβδομήντα (70) ευρώ ανά μήνα.
β) Για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού χορηγείται προσαύξηση κατά τριάντα πέντε (35) ευρώ τον μήνα.
γ) Στη μονογονεϊκή οικογένεια χορηγείται επιπλέον προσαύξηση τριάντα πέντε (35) ευρώ τον μήνα.
δ) Στα νοικοκυριά με απροστάτευτο τέκνο χορηγείται επιπλέον προσαύξηση τριάντα πέντε (35) ευρώ τον μήνα για κάθε απροστάτευτο τέκνο.
Ως ανώτατο όριο της συνεισφοράς ορίζονται τα διακόσια δέκα (210) ευρώ μηνιαίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.
3. Η επιδότηση δόσης δεν μπορεί να υπερβαίνει ποσοστό ογδόντα τοις εκατό (80%) επί της μηνιαίας δόσης, όπως ορίζεται στην παρ. 1. Σε περίπτωση που τα ποσά της παρ. 2 υπερβαίνουν το όριο της παρούσας, αυτά μειώνονται αναλόγως. Το υπόλοιπο ποσό βαραίνει τον οφειλέτη…

Άρθρο 21. Υποχρεώσεις ευάλωτου οφειλέτη - Έννομες συνέπειες μη τήρησης
1. Καθ’ όλη τη διάρκεια της καταβολής συνεισφοράς του Δημοσίου, ο οφειλέτης έχει τις ακόλουθες υποχρεώσεις:
α) Να καταβάλλει εμπρόθεσμα το ποσό της οφειλής που βαρύνει τον ίδιο, σύμφωνα με το άρθρο 20. Εμπρόθεσμη θεωρείται η καταβολή που πραγματοποιείται το αργότερο έως την τριακοστή (30ή) ημέρα από την καταληκτική ημερομηνία πληρωμής που έχει ορίσει κατά περίπτωση είτε ο επισπεύδων πιστωτής είτε ο σύνδικος.
β) Να παρέχει πρόσβαση στα στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται η επιλεξιμότητά του, καθώς και να παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που ζητηθούν από το Δημόσιο κατά τον εκ των υστέρων έλεγχο των στοιχείων της αίτησής του.
2. Σε περίπτωση μη τήρησης των υποχρεώσεων της παρ. 1, επέρχονται οι ακόλουθες συνέπειες στο πρόσωπο του ευάλωτου οφειλέτη:
α) Εκπίπτει αναδρομικά από τη συνεισφορά του Δημοσίου και τα ποσά που έχουν ήδη καταβληθεί αναζητούνται από τον οφειλέτη, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο άρθρο 23.
β) Εκπίπτει από το δικαίωμα να προβεί στη μεταβίβαση της κύριας κατοικίας του προς τον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, σύμφωνα με το άρθρο 219 του ν. 4738/2020 (Α’ 207).
γ) Παύει αυτοδικαίως η αναστολή της παρ. 2 του άρθρου 18, οπότε και η διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης ή εκποίησης στο πλαίσιο της πτώχευσης συνεχίζεται από το σημείο στο οποίο ευρισκόταν κατά τον χρόνο που επήλθε η αναστολή.

Άρθρο 22. Διακοπή καταβολής συνεισφοράς Δημοσίου

1. Σε περίπτωση που επέλθει νωρίτερα από το χρονικό διάστημα του άρθρου 14 η έναρξη λειτουργίας του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης του Κεφαλαίου Α’ του Μέρους Δευτέρου του Τρίτου Βιβλίου του ν. 4738/2020 (Α’ 207), η συνεισφορά του Δημοσίου διακόπτεται για το μέλλον και ο ευάλωτος οφειλέτης προβαίνει στη μεταβίβαση της κύριας κατοικίας του σε αυτόν, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο άρθρο 219 του ν. 4738/2020.
«2. Εάν ο ευάλωτος οφειλέτης δεν υποβάλλει το σχετικό αίτημα προς τον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης του Κεφαλαίου Α΄ του Μέρους Δευτέρου του Τρίτου Βιβλίου του ν. 4738/2020, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 219 του ανωτέρω νόμου, εντός ενός (1) μηνός από την έναρξη λειτουργίας αυτού, για οποιονδήποτε λόγο, παύει η αναστολή της παρ. 2 του άρθρου 18, οπότε και η διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης συνεχίζεται από το σημείο στο οποίο ευρισκόταν κατά τον χρόνο που επήλθε η αναστολή. Επίσης, χάνει για το μέλλον το δικαίωμα μεταβίβασης της κύριας κατοικίας του στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, σύμφωνα με το άρθρο 219 του ν. 4738/2020.».
3. Η συνεισφορά του Δημοσίου διακόπτεται, επίσης, στις εξής περιπτώσεις:
α) Σε περίπτωση θανάτου του ευάλωτου οφειλέτη.
β) Σε περίπτωση που, κατόπιν του επανελέγχου, διαπιστωθεί ότι ο οφειλέτης δεν πληροί τις προϋποθέσεις χορήγησης της συνεισφοράς του Δημοσίου.
Ποσά που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως, αναζητούνται βάσει της διαδικασίας του άρθρου 23».

Τέλος, με την ΥΑ 602//2023 (ΥΑ 60269 ΕΞ ΦΕΚ Β 2601 2023) επανακαθορίστηκαν και διευρύνθηκαν τα κριτήρια για τον καθορισμό του οικονομικά ασθενέστερου οφειλέτη για την ένταξη στο πρόγραμμα οικειοθελούς στήριξης των πιστωτικών ιδρυμάτων. Ειδικότερα, στις κυριότερες διατάξεις της προβλέφθηκαν τα εξής:

«Άρθρο 1. Σκοπός- Διαδικασία
1. Σκοπός του παρόντος είναι ο καθορισμός των κριτηρίων καθορισμού των οικονομικά ασθενέστερων οφειλετών για την ένταξή τους στο πρόγραμμα οικειοθελούς στήριξης πιστωτικών και χρηματοδοτικών ιδρυμάτων για την επιδότηση επιτοκίου στεγαστικών δανείων με εμπράγματη ασφάλεια στην πρώτη κατοικία……

Άρθρο 2. Ορισμοί
1. Ως Ωφελούμενες μονάδες ορίζονται οι κάτωθι κατηγορίες:
α. Μονοπρόσωπο νοικοκυριό: κάθε ενήλικο άτομο που διαμένει μόνο του σε κατοικία και δεν εμπίπτει στην κατηγορία ενηλίκων έως 25 ετών που φοιτούν σε πανεπιστημιακές σχολές ή σχολεία ή ινστιτούτα επαγγελματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης της ημεδαπής ή αλλοδαπής.
β. Πολυπρόσωπο νοικοκυριό: όλα τα άτομα που διαμένουν κάτω από την ίδια στέγη. Στο πολυπρόσωπο νοικοκυριό εντάσσονται: α) φιλοξενούμενα άτομα ή φιλοξενούμενη οικογένεια, με την προϋπόθεση ότι η φιλοξενία είχε δηλωθεί στην τελευταία εκκαθαρισμένη δήλωση φορολογίας εισοδήματος, β) τα ενήλικα τέκνα έως 25 ετών που φοιτούν σε πανεπιστημιακές σχολές ή σχολεία ή ινστιτούτα επαγγελματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης, ανεξαρτήτως του τόπου διαμονής τους, γ) τα άτομα που τους έχει παραχωρηθεί μέρος ή νοικιάζουν μέρος της κύριας κατοικίας του νοικοκυριού.
2. Δικαιούχος: αυτός που έχει εμπράγματο δικαίωμα επί της κύριας κατοικίας και συνδέεται με την οφειλή προς το χρηματοδοτικό ίδρυμα ως πρωτοφειλέτης.
3. Ανήλικα μέλη: τα μέλη του νοικοκυριού έως 18 ετών.
4. Μονογονεϊκή οικογένεια: ένας μόνος γονέας (άγαμος, σε χηρεία, διαζευγμένος ή σε διάσταση ή λόγω κράτησης του έτερου γονέα σε σωφρονιστικό κατάστημα), ο οποίος ασκεί κατ’ αποκλειστικότητα εν τοις πράγμασι ή μετά από σχετική ανάθεση με δικαστική απόφαση ή συμβολαιογραφική πράξη, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, την προσωρινή ή μόνιμη επιμέλεια ενός ή περισσότερων ανήλικων τέκνων. Για τις ανάγκες του παρόντος, το νοικοκυριό θα πρέπει να απαρτίζεται αποκλειστικά από τα μέλη της μονογονεϊκής οικογένειας, δηλαδή τον γονέα και ένα ή περισσότερα τέκνα.
5. Απροστάτευτα τέκνα: τα ανήλικα μέλη του νοικοκυριού που είναι ορφανά και από τους δύο γονείς ή που κανείς γονέας δεν μπορεί να ασκήσει τη γονική τους μέριμνα, λόγω ασθενείας, αναπηρίας, κράτησης ή στρατιωτικής θητείας και που η επιμέλειά τους έχει ανατεθεί με δικαστική απόφαση σε μέλος του νοικοκυριού.
6. Συνολικό εισόδημα: το πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα από κάθε πηγή προέλευσης - προ φόρων, μετά την αφαίρεση των εισφορών για κοινωνική ασφάλιση - που εισπράχθηκε από όλα τα μέλη του νοικοκυριού, όπως αυτό προκύπτει από τις τελευταίες εκκαθαρισμένες δηλώσεις φόρου εισοδήματος. Στο συνολικό εισόδημα συμπεριλαμβάνεται και το σύνολο των επιδομάτων και άλλων ενισχύσεων, καθώς και το εισόδημα που απαλλάσσεται από το φόρο ή φορολογείται με ειδικό τρόπο, με την εξαίρεση του Επιδόματος Παιδιού του άρθρου 214 του ν. 4512/2018 (Α’ 5), των μη ανταποδοτικών αναπηρικών επιδομάτων που χορηγούνται από το κράτος και της οικονομικής ενίσχυσης του άρθρου 12 του ν. 4538/2018 (Α’ 85).

Άρθρο 3. Κριτήρια ένταξης στο πρόγραμμα
Τα νοικοκυριά εντάσσονται στο πρόγραμμα εφόσον πληρούν σωρευτικά τα ακόλουθα εισοδηματικά, περιουσιακά και λοιπά κριτήρια:
1. Εισοδηματικά κριτήρια: Το συνολικό εισόδημα του νοικοκυριού, όπως υπολογίζεται για τους σκοπούς της ένταξης στο πρόγραμμα, δεν μπορεί να υπερβαίνει τα κάτωθι αναφερόμενα ποσά ανά κατηγορία σύνθεσης του νοικοκυριού. Το συνολικό εισόδημα δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 27.300 ευρώ ετησίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.
Σύνθεση Νοικοκυριού Συνολικό Εισόδημα
Μονοπρόσωπο νοικοκυριό           9.100 ευρώ
Νοικοκυριό αποτελούμενο           13.650 ευρώ
από δύο μέλη
Νοικοκυριό αποτελούμενο           18.200 ευρώ
από τρία μέλη ή μονογονεϊκή
οικογένεια με ένα ανήλικο μέλος
Νοικοκυριό αποτελούμενο           22.750 ευρώ
από τέσσερα ή μονογονεϊκή
οικογένεια με δύο ανήλικα μέλη
Νοικοκυριό αποτελούμενο           27.300 ευρώ
από πέντε μέλη και πάνω ή
μονογονεϊκή οικογένεια
με τρία ανήλικα μέλη και πάνω
2. Περιουσιακά κριτήρια:
α. Ακίνητη περιουσία: Η συνολική φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας του νοικοκυριού, όπως αυτή προσδιορίζεται για τον υπολογισμό του συμπληρωματικού ΕΝ.Φ.Ι.Α. με τις διατάξεις του ν. 4223/2013 (Α’ 287) και προκύπτει από την τελευταία εκδοθείσα πράξη προσδιορισμού φόρου, δεν μπορεί να υπερβαίνει στο σύνολο της το ποσό των 156.000 ευρώ για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενη κατά 19.500 ευρώ για κάθε πρόσθετο μέλος και έως του ποσού των 234.000 ευρώ.
β. Περιουσιακό τεκμήριο: Το συνολικό ποσό από τόκους καταθέσεων των μελών του νοικοκυριού σε όλα τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας ή του εξωτερικού, όπως έχουν δηλωθεί στην τελευταία εκκαθαρισμένη δήλωση φορολογίας εισοδήματος (Ε1), δεν μπορεί να υπερβαίνει ετησίως το ποσό που προκύπτει από τον κατωτέρω μαθηματικό τύπο: Ετήσιος τόκος = όριο καταθέσεων για κάθε τύπο νοικοκυριό* μέσο ετήσιο καταθετικό επιτόκιο/100.
Ως έτος υπολογισμού του μέσου καταθετικού επιτοκίου ορίζεται εκείνο στο οποίο αντιστοιχεί η τελευταία εκκαθαρισμένη δήλωση φορολογίας εισοδήματος.
Ως όρια καταθέσεων για κάθε τύπο νοικοκυριού ορίζονται τα ακόλουθα:
Σύνθεση Νοικοκυριού Όρια καταθέσεων /
μετοχών, ομολόγων κ.λπ.
Μονοπρόσωπο νοικοκυριό           9.100 ευρώ
Νοικοκυριό αποτελούμενο           13.650 ευρώ
από δύο μέλη
Νοικοκυριό αποτελούμενο           18.200 ευρώ
από τρία μέλη
Νοικοκυριό αποτελούμενο           22.750 ευρώ
από τέσσερα μέλη
Νοικοκυριό αποτελούμενο           27.300 ευρώ
από 5 μέλη και πάνω

Δεν γίνονται δεκτές αιτήσεις νοικοκυριών, τα μέλη των οποίων, βάσει της τελευταίας εκκαθαρισμένης δήλωσης φορολογίας εισοδήματος:
α) Εμπίπτουν στις διατάξεις του φόρου πολυτελούς διαβίωσης,
β) δηλώνουν δαπάνες για αμοιβές πληρωμάτων σκαφών αναψυχής,
γ) δηλώνουν δαπάνες άνω των χιλίων πεντακοσίων (1.500) ευρώ για δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία και
δ) δηλώνουν δαπάνες για οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό, όπως αυτές προσδιορίζονται στους αντίστοιχους κωδικούς του εντύπου Ε1.
3. Κριτήρια διαμονής: Ο δικαιούχος ένταξης στο πρόγραμμα πρέπει να έχει ως κύρια κατοικία το ακίνητο επί του οποίου έχει εγγραφεί εμπράγματο βάρος για την εξασφάλιση της οφειλής του προς το πιστωτικό ή χρηματοδοτικό ίδρυμα, όπως αυτό προκύπτει από την τελευταία υποβληθείσα δήλωση φορολογίας εισοδήματος ή από κάθε άλλο πρόσφορο δικαιολογητικό».

Εκ των ανωτέρω, αποδεικνύεται ότι υφίσταται επαρκές ( αν και όχι πλήρες) πεδίο προστασίας της πρώτης κατοικίας για τους πρωτοφειλέτες δανείων με βεβαρημένη την πρώτη κατοικία τους, αν όχι στο διηνεκές ( εφόσον δεν προβλέπεται μετά τη δωδεκαετία ότι θα υπάρξει οικονομική ανάκαμψη του οφειλέτη, προκειμένου για την επαναγορά της πρώτης κατοικίας του), τουλάχιστον για δώδεκα έτη, προκειμένου ο ευάλωτος οφειλέτης να παραμείνει εντός της πρώτης κατοικίας του, καταβάλλοντας μηνιαίο μίσθωμα, με κλιμακωτή επιδότηση εκ μέρους του Δημοσίου, πλην, όμως, απαιτούνται άμεσες και έγκαιρες νομικές ενέργειές του εντός αυστηρών οριζόμενων προθεσμιών, για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός.