Συνηθισμένο φαινόμενο σε περιπτώσεις διάστασης ή διαζυγίου και ιδίως όταν υπάρχουν διαταραγμένες σχέσεις, είναι ο παππούς και η γιαγιά, κατά κανόνα του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, να μην μπορούν να δουν το εγγόνι τους.
Σύμφωνα, ωστόσο, με το νόμο και τη νομολογία, η έννοια του «δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας» καλύπτει όχι μόνον το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας των γονέων με το παιδί τους, αλλά και το δικαίωμα άλλων προσώπων με τα οποία είναι σημαντικό το παιδί αυτό να διατηρεί προσωπικές σχέσεις, όπως είναι, μεταξύ άλλων, οι παππούδες και οι γιαγιάδες του.
Στο άρθρο 1520 παρ. 2 του Αστικού Κώδικα, όπως μεταρρυθμίστηκε με τον Ν. 4800/2021, προβλέπεται ρητά ότι «Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τους ανώτερους ανιόντες και τους αδελφούς του, εκτός αν συντρέχει σπουδαίος λόγος…».
Από τη παραπάνω διάταξη και την αρνητική της διατύπωση συνάγεται το αυτοτελές δικαίωμα επικοινωνίας των ανώτερων ανιόντων, ήτοι παππούδων και γιαγιάδων με το εγγόνι τους, ενώ οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τους απώτερους ανιόντες του, εκτός αν υπάρχει σοβαρός λόγος. Έτσι, οι απώτεροι ανιόντες του ανήλικου τέκνου (παππούς και γιαγιά) έχουν αυτοτελές και προσωποπαγές δικαίωμα, που πηγάζει ευθέως από το νόμο, προσωπικής επικοινωνίας με το τέκνο (εγγόνι), ακόμη και σε περίπτωση θανάτου του ενός γονέα, που είναι παιδί τους.
Σκοπός του δικαιώματος επικοινωνίας του απώτερου ανιόντος, όπως άλλωστε και του ίδιου του γονέα με το ανήλικο τέκνο, είναι η ικανοποίηση του φυσικού αισθήματος αγάπης μεταξύ αυτών και η αποτροπή της αμοιβαίας αποξένωσης τους, η οποία θα ασκούσε βλαπτική επίδραση στο συμφέρον του παιδιού.
Γνώμονα του δικαστηρίου αποτελεί, πάντοτε, το υπέρτερο συμφέρον του τέκνου και ειδικότερα το συμφέρον της ομαλής ψυχικής και συναισθηματικής ανάπτυξης του ανήλικου, το οποίο συχνά περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την επικοινωνία με τη γιαγιά και το παππού, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην αποξενωθούν και να μην καταστεί επαχθής για την ψυχική υγεία του τέκνου η απομάκρυνση του από τα στενά συγγενικά του πρόσωπα που το αγαπούν.
Το Δικαστήριο που θα επιληφθεί της επίλυσης της διαφοράς λαμβάνει υπόψη, μεταξύ άλλων, το κατά πόσον οι ανιόντες (παππούς και γιαγιά) είχαν ανέκαθεν σχέσεις με το εγγόνι τους, εάν επιβάλλεται να έχει το παιδί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επικοινωνία μαζί τους για να διατηρηθεί ο μεταξύ τους ψυχικός δεσμός και το αν οι ίδιοι έχουν την ειλικρινή πρόθεση, αλλά και τα μέσα να φροντίζουν το εγγόνι τους κατά το χρόνο επικοινωνίας τους. Η ηλικία και οι ανάγκες του τέκνου παίζουν σημαντικό ρόλο για την απόφαση του δικαστηρίου, ως προς την ρύθμιση του τρόπου και το χρόνου επικοινωνίας των ανιόντων του με αυτό.
Τα τεχνολογικά μέσα πλέον, αποτελούν βασικό εργαλείο και για την ίδια τη Δικαιοσύνη, αφού η πρώτη δικαστική απόφαση που μετατρέπει την ήδη ρυθμισμένη δικαστικά επικοινωνία παππούδων με εγγονή, σε επικοινωνία μέσω Skype ή Viber είναι γεγονός. Η απόφαση εκδόθηκε από το Μονομελές Πρωτοδικείο Κοζάνης και υπερκέρασε τα εμπόδια που έβαλε η εμφάνιση της πανδημίας στην επικοινωνία μιας 6χρονης με τον παππού και τη γιαγιά της.
Ειδικότερα, το δικαστήριο στο σκεπτικό του αναφέρει ότι προκειμένου να διατηρηθεί ο ψυχικός δεσμός της ανήλικης με τους γονείς του πατέρα της, παράλληλα δε, να εξασφαλιστεί η ψυχική ηρεμία της, αλλά και για να εμπεδωθεί από τους αιτούντες ανιόντες της (παππού και γιαγιά) το πνεύμα εκτίμησης και συνεργασίας που πρέπει να επιδεικνύουν κατά την επικοινωνία, χάριν του ανήλικου τέκνου, θα πρέπει να έχουν προσωπική επικοινωνία με αυτό, που θα γίνεται κατά τον τρόπο που ορίζεται στο διατακτικό της απόφασης, ήτοι από ώρα 11.00 ως 19.00 το δεύτερο Σάββατο εκάστου μηνός, καθώς κρίνεται από το Δικαστήριο ότι είναι ο πλέον κατάλληλος και ανταποκρίνεται στο συμφέρον της ανήλικης. Κατά τη διάρκεια ισχύος των κατεπειγόντων μέτρων αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών της εμφάνισης του κορωνοϊού COVID-19 και της ανάγκης περιορισμού της διάδοσης του, η μητέρα έχει το δικαίωμα να αρνηθεί την επικοινωνία της ανήλικης με τους ανιόντες της (παππού και γιαγιά) με φυσική παρουσία, επιτρέποντας την επικοινωνία τηλεφωνικώς είτε μέσω των εφαρμογών skype, viber ή άλλη, εντός των ίδιων παραπάνω χρονικών ορίων.
Η ίδια ρύθμιση μπορεί, φυσικά, να ισχύσει και στην περίπτωση που υπάρχει γεωγραφική απόσταση μεταξύ του παππού και της γιαγιάς με το εγγόνι τους (διαμονή σε διαφορετικές πόλεις).
Σε περίπτωση παρεμπόδισης του δικαιώματος επικοινωνίας που έχουν οι ανιόντες συγγενείς με το εγγόνι τους, μπορούν να αιτηθούν ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου την δικαστική ρύθμισή του, είτε με την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, είτε με την άσκηση κύριας αγωγής κατά την ειδική διαδικασία των οικογενειακών διαφορών.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στους συνεργάτες του γραφείου μας.
