Τα τελευταία χρόνια, η υπερανάπτυξη του αριθμού των φαρμακείων στις μεγάλες πόλεις της χώρας, καθώς και ο εκσυγχρονισμός της φαρμακευτικής νομοθεσίας, κατέστησαν την επιχειρησιακή πρακτική της συστέγασης φαρμακείων μία ιδιαίτερα δελεαστική επιλογή για πολλούς φαρμακοποιούς, που επιθυμούν, είτε να αυξήσουν το τζίρο του φαρμακείου τους, είτε να μεταβιβάσουν με έναν ευχερή τρόπο την άδεια λειτουργίας αυτού. Συνακόλουθα με την ανάπτυξη του φαινομένου αυτού ολοένα και πληθαίνουν οι ερωτήσεις αναφορικά με τη διαδικασία, τα οφέλη και τις συνέπειες των συστεγάσεων φαρμακείων.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΥΣΤΕΓΑΣΗΣ
Η διαδικασία και οι προϋποθέσεις για τις συστεγάσεις φαρμακείων ορίζονται στο άρθρο 7 του Ν. 1963/1991 και 36 παρ. 6 του Ν. 3918/2011, ως έχουν τροποποιηθεί και ισχύουν. Αναλυτικότερα, επιτρέπεται με απόφαση του αρμόδιου Περιφερειάρχη να συστεγαστούν, στο ίδιο κατάστημα, περισσότερα του ενός φαρμακεία, είτε ήδη λειτουργούντα, είτε υπό ίδρυση και μάλιστα κατ΄ εξαίρεση των διατάξεων των πληθυσμιακών ορίων που ισχύουν τη δεδομένη χρονική στιγμή για τα φαρμακεία (ήτοι 1 φαρμακείο ανά 1000 κατοίκους). Υπενθυμίζεται ότι ένας φαρμακοποιός δικαιούται στη λήψη περισσότερων της μίας αδειών αλλά μπορεί να διατελεί υπεύθυνος φαρμακείου σε μόνο ένα από αυτά για τα οποία κατέχει άδεια λειτουργίας. Επιπλέον, τονίζεται ότι η υποχρέωση τήρησης ελαχίστων αποστάσεων μεταξύ των φαρμακείων έχει καταργηθεί και ως εκ τούτου, είτε αναφερόμαστε σε συστέγαση, είτε σε ίδρυση φαρμακείου, το τελευταίο δύναται να λειτουργήσει νόμιμα σε οποιοδήποτε κατάλληλο πολεοδομικά κατάστημα, ανεξαρτήτως της απόστασής του από τα πλησιέστερα φαρμακεία.
Τα συστεγαζόμενα αυτά φαρμακεία λειτουργούν υποχρεωτικά με τη μορφή Ομόρρυθμης Εταιρείας, που συνιστάται με συμβολαιογραφικό έγγραφο και σκοπός της είναι η εκμετάλλευση των συστεγαζόμενων φαρμακείων. Στην ομόρρυθμη αυτή εταιρεία όλοι οι φαρμακοποιοί πρέπει να οριστούν, κατά το νόμο, συνδιαχειριστές, ενεργούντες από κοινού, μπορούν όμως να συμμετέχουν ως εταίροι στην επιχείρηση κατά το ποσοστό που θα συμφωνήσουν μεταξύ τους ελεύθερα, με διακριτική ευχέρεια. Οι αδειούχοι φαρμακοποιοί των συστεγασμένων φαρμακείων και φαρμακαποθηκών είναι συνυπεύθυνοι για κάθε παράβαση νόμου, καθώς και για την αυτοπρόσωπη διεύθυνση και την κανονική λειτουργία των φαρμακείων και των φαρμακαποθηκών τους και υποχρεούνται να αναγράφουν τα ονοματεπώνυμά τους στις προθήκες και τις επιγραφές αυτών.
Στο σημείο αυτό δέον όπως επισημάνουμε μια σημαντική διαφορά όσον αφορά τον καταστατικό τύπο της εταιρείας φαρμακείου. Μόνο στις περιπτώσεις ίδρυσης εταιρείας με σκοπό της εκμετάλλευση συστεγαζόμενων φαρμακείων απαιτείται ο συμβολαιογραφικός τύπος του καταστατικού. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση σύστασης εταιρείας με σκοπό τη λειτουργία και εκμετάλλευση φαρμακείου αρκεί το ιδιωτικό συμφωνητικό, ενώ ο συμβολαιογραφικός τύπος είναι αναγκαίος μόνο όπου η νομική μορφή της εταιρείας το απαιτεί, ήτοι κατ’ ουσίαν μόνο στην περίπτωση της ΕΠΕ, η οποία συστήνεται υποχρεωτικά, βάσει νόμου, με συμβολαιογραφικό έγγραφο.
Η συγκεκριμένη νομική μορφή εταιρείας για τη συστέγαση επιλέγεται υποχρεωτικά εκ του νόμου, καθώς η ομόρρυθμη εταιρεία ανήκει στις λεγόμενες προσωπικές εταιρείες. Ως εκ τούτου, ενέχει ιδιαίτερα έντονο το προσωπικό στοιχείο, κάτι που συνάδει απόλυτα με την επιστημονική και επιχειρησιακή φύση του επαγγέλματος του φαρμακοποιού και παράλληλα παρέχει τα κατάλληλα εχέγγυα προστασίας στο ευρύ κοινό διαμέσου της αλληλέγγυας, απεριόριστης και προσωπικής ευθύνης των εταίρων της. Με άλλα λόγια, η ευθύνη για τις πράξεις ή παραλείψεις της εταιρείας συστεγαζόμενων φαρμακείων δεν θα βαρύνει μόνο την ίδια την εταιρεία αλλά και προσωπικά τους ίδιους τους φαρμακοποιούς που συμμετέχουν σε αυτήν.
Σε περίπτωση που το κατάστημα όπου θα φιλοξενούνται τα συστεγαζόμενα φαρμακεία είναι μισθωμένο, τότε η ομόρρυθμη εταιρεία θα είναι η μισθώτρια (ενοικιάστρια) του συνενωμένου καταστήματος. Συνεπώς, αν το συνενωμένο κατάστημα πρόκειται να εγκατασταθεί στο κατάστημα που λειτουργεί ήδη το φαρμακείο του ένας από τους φαρμακοποιούς, θα πρέπει να γίνει τροποποίηση του μισθωτηρίου συμφωνητικού, αφού προηγηθεί συνεννόηση και συμφωνία με τον εκμισθωτή (ιδιοκτήτη). Σημειώνεται ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην ενημέρωση του εκμισθωτή, καθώς έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο, να έχει μεν συσταθεί η εταιρεία, αλλά ο εκμισθωτής να αρνείται να συναινέσει στην τροποποίηση του μισθωτηρίου για να περιλάβει την εταιρεία ως μισθώτρια, επειδή δεν είχε προηγουμένως λάβει κάποια πληροφόρηση επί αυτού.
Προκειμένου να λειτουργήσει το κατάστημα συστεγαζόμενων φαρμακείων απαιτείται η χορήγηση άδειας λειτουργίας του. Το σύνολο των δικαιολογητικών που απαιτούνται γενικά για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας φαρμακείου ορίζονται στο άρθρο 218 του Ν. 4281/2016 (ΦΕΚ Α’ 160). Ένα σημαντικό ζήτημα που είχε ανακύψει, αναφορικά με την άδεια λειτουργίας συστεγαζόμενων φαρμακείων, αφορούσε την απαίτηση μερικών Διευθύνσεων Υγείας των Περιφερειών να έχει συσταθεί η ομόρρυθμη εταιρεία προτού χορηγηθεί η άδεια λειτουργίας των συστεγαζόμενων φαρμακείων. Κατόπιν αυτής της στάσης των αρμόδιων αρχών παρατηρήθηκε πολλές φορές το άτοπο να έχει μεν συσταθεί η ομόρρυθμη εταιρεία, αλλά, για διάφορους λόγους, να μην χορηγείται εν τέλει η άδεια λειτουργίας των συστεγαζόμενων φαρμακείων, με αποτέλεσμα οι φαρμακοποιοί να υποβάλλονται σε άσκοπα έξοδα και ταλαιπωρία. Σύμφωνα με την πρόσφατη γνωμοδότηση της Νομικής Υπηρεσίας του Π.Φ.Σ. η απαίτηση αυτή ήταν καθόλα εσφαλμένη, δεδομένου ότι τίποτα σχετικό δεν προβλέπεται στις σχετικές διατάξεις που ρυθμίζουν τα περί συστεγάσεως φαρμακείων. Αντίθετα, όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την χορήγηση άδειας λειτουργίας φαρμακείου και συστεγαζόμενων φαρμακείων ορίζονται στις οικείες νομοθετικές διατάξεις σαφώς και περιοριστικά. Συνεπώς, πρώτα χορηγείται η άδεια λειτουργίας των συστεγαζόμενων φαρμακείων από την αρμόδια Διεύθυνση Υγείας. Εν συνεχεία, συστήνεται η ομόρρυθμη εταιρεία εκμεταλλεύσεως συστεγαζόμενων φαρμακείων (ή τροποποιείται αναλόγως η τυχόν ήδη υφισταμένη εταιρεία). Κατόπιν, εντός μηνός από τη σύσταση ή την τροποποίηση ο φαρμακοποιός προσκομίζει το καταστατικό της εταιρείας (ή την τροποποίηση αυτής) στην Διεύθυνση Υγείας.
Α)ΟΦΕΛΗ
Παρόλο που η ερώτηση του εάν συμφέρει τελικά ή όχι η συστέγαση δεν είναι αμιγώς νομικής αλλά επιχειρηματικής φύσεως θα μπορούσαμε να συνηγορήσουμε ότι υπό τις παρούσες συνθήκες υψηλού ανταγωνισμού και οικονομικής κρίσης που επικρατούν στη χώρα μας η συστέγαση αποτελεί αδιαμφισβήτητα έναν ευχερή τρόπο εξεύρεσης κεφαλαίου κίνησης για εκσυγχρονιστικές επενδύσεις αλλά και έναν τρόπο διασφάλισης της ομαλής λειτουργίας των φαρμακείων και σημαντικής αύξησης του τζίρου αυτών. Διαμέσου αυτής της πρακτικής υφίσταται όχι μόνο το κέρδος της διπλής εκπροσώπησης των αδειών αλλά και της καλύτερης αντιμετώπισης των προβλημάτων του φαρμακείου, καθώς επίσης και της καλύτερης ποιότητας ζωής των ιδιοκτητών. Με άλλα λόγια, τα οποιαδήποτε θέματα, από τα πιο σύνθετα, όπως αυτά της εκπροσώπησης των αδειών, της προμήθειας των εμπορευμάτων, μέχρι τα πιο απλά, όπως του ελεύθερου χρόνου των φαρμακοποιών, μπορούν να αντιμετωπιστούν πιο εύκολα, γρήγορα και αποτελεσματικά. Επιπλέον, η συνένωση της πελατείας μπορεί να οδηγήσει σαφώς στην αύξησή της, καθώς οι πελάτες θα εξυπηρετούνται καλύτερα και γρηγορότερα. Τέλος, η προβολή ενός φαρμακείου με «εταιρικό μανδύα» ενισχύει προφανώς το προφίλ του και συνδράμει στη βελτιωμένη διαφήμιση του, υπό τις προϋποθέσεις βέβαια που θέτει ο νόμος.
Η ΣΥΣΤΕΓΑΣΗ – ΑΠΟΣΥΣΤΕΓΑΣΗ ΩΣ ΕΝΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ
Εκτός από τα ανωτέρω οικονομικά και επιχειρηματικά οφέλη, η συστέγαση επιλέγεται ευρέως τα τελευταία χρόνια από φαρμακοποιούς, ως ένας ευχερής τρόπος μεταβίβασης της άδειας λειτουργίας του φαρμακείου τους.
Καταρχάς, η μεταβίβαση ενός φαρμακείου μπορεί να πραγματοποιηθεί με δύο τρόπους: Α) Το άρθρο 18 του Ν. 5607/1932, όπως ισχύει, προσδιορίζει το πώς διενεργείται η διαδικασία μεταβίβασης της άδειας από έναν φαρμακοποιό σε έτερο φαρμακοποιό. Ειδικότερα ορίζεται «Φαρμακοποιός, τηρών αδιαλείπως επί πλήρη διετίαν εν τω αυτώ τόπω φαρμακείον, δύναται να μεταβιβάση την άδειάν του μετά του φαρμακείου εις έτερον φαρμακοποιόν, κεκτημένον τα νόμιμα προσόντα, αποφάσει του Υπουργού Υγιεινής, μετά γνωμάτευσιν του Α.Υ.Σ. επί τη επιδόσει εκ μέρους αμφοτέρων των ενδιαφερομένων αιτήσεων μετά των σχετικών δικαιολογητικών». Β) Πέραν όμως αυτής της χρονοβόρας διαδικασίας οι φαρμακοποιοί έχουν και τη δυνατότητα διαμέσου της συστέγασης και αργότερα αποσυστέγασης του φαρμακείου να αποκτήσουν την άδεια λειτουργίας αυτού. Η συγκεκριμένη μάλιστα δυνατότητα είναι και η πλέον διαδεδομένη. Το εγχείρημα αυτό δύναται να υλοποιηθεί κατά τις επιταγές του άρθρου 36 παρ. 6 του Ν. 3918/2011, όπως ισχύει σήμερα, που ορίζει ότι: «Κατ’ εξαίρεση των διατάξεων των πληθυσμιακών ορίων της προηγούμενης παραγράφου, επιτρέπεται η συστέγαση στο ίδιο κατάστημα λειτουργούντος φαρμακείου με υπό ίδρυση φαρμακείο. Τα κατά την παρούσα διάταξη συστεγαζόμενα φαρμακεία λειτουργούν υποχρεωτικά με τη μορφή ομόρρυθμης εταιρείας. [....] Εάν ο φαρμακοποιός, στο φαρμακείο του οποίου πραγματοποιείται η συστέγαση, συνταξιοδοτηθεί ή παραιτηθεί για οποιονδήποτε λόγο, ανακαλείται η άδεια ίδρυσης του φαρμακείου του και στον παραμένοντα φαρμακοποιό χορηγείται άδεια συνεχίσεως λειτουργίας του φαρμακείου. Ειδικά στην περίπτωση παραίτησης του ως άνω φαρμακοποιού, αυτός δύναται να ιδρύσει στο μέλλον άπαξ νέο φαρμακείο υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις της παρούσας παραγράφου».
Σημειώνεται ότι μετά την απελευθέρωση του επαγγέλματος του φαρμακοποιού και τη νομοθετική θεμελίωση δυνατότητας χορήγησης άδειας ίδρυσης φαρμακείου και σε ιδιώτες μη φαρμακοποιούς συχνά εγείρεται το ερώτημα εάν και οι ιδιώτες μπορούν να κάνουν χρήση της πρακτικής «συστέγαση – αποσυστέγαση», προκειμένου να αποκτήσουν άδεια φαρμακείου. Παρόλο που η υφιστάμενη φαρμακευτική νομοθεσία, ούσα αρκετά κατακερματισμένη και διαρκώς μεταβαλλόμενη, δεν είναι σαφής σε αρκετά σημεία της, ούτε εξειδικεύει με ακρίβεια τα επιμέρους ζητήματα που ανακύπτουν μετά από κάθε μορφή αναθεώρησής της, επί τη βάσει μιας ερμηνευτικής προσέγγισης του θέματος μπορούμε να πούμε ότι αυτή η επιλογή δεν είναι δυνατό να εφαρμοστεί και επί ιδιωτών. Αυτό συμβαίνει διότι οι ιδιώτες για να προβούν σε συστέγαση θα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι προηγουμένως με άδεια ίδρυσης φαρμακείου. Ωστόσο, τα κριτήρια προτεραιότητας που θέτει ο νόμος σε περίπτωση συνύπαρξης αιτήσεων φαρμακοποιών και ιδιωτών, καθώς επίσης και το πλήθος των λειτουργούντων φαρμακείων στη χώρα μας καθιστούν την ευθεία χορήγηση στον ιδιώτη του δικαιώματος ίδρυσης φαρμακείου επί ονόματί του ένα εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο. Ως εκ τούτου, στους ιδιώτες μη φαρμακοποιούς, οι οποίοι δεν διαθέτουν άδεια ίδρυσης φαρμακείου αλλά επιθυμούν να αποκτήσουν «ιδιοκτησία» φαρμακείου, απομένει η λύση της επιτρεπτής συμμετοχής τους σε εταιρείες εκμετάλλευσης υφιστάμενου φαρμακείου (προσοχή όχι εταιρείες εκμετάλλευσης συστέγασης φαρμακείου), ως απλών οικονομικών εταίρων και μάλιστα κατ΄ ελεύθερη διαπραγμάτευση του εταιρικού ποσοστού τους. Η εκδοχή αυτή είναι και η πλέον πρόσφορη για έναν ιδιώτη που επιθυμεί να επενδύσει σε ένα φαρμακείο, αντιμετωπίζοντας την κίνηση αυτή ως σε μία προσοδοφόρα επιχειρηματική επιλογή, αποφεύγοντας παράλληλα την γραφειοκρατική διαδικασία του διαγωνισμού απόκτησης άδειας σε «κενή θέση».
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να επισημάνουμε ότι η διαδικασία συστέγασης και αποσυστέγασης για οποιοδήποτε σκοπό κι αν επιλέγεται, αποτελεί μία περίπλοκη νομικά διαδικασία με πλήθος επιμέρους ζητημάτων που χρήζουν δεινής διαπραγματευτικής ικανότητας αλλά και εξειδικευμένου γνωστικού επιπέδου των εκπροσώπων των μερών. Ως εκ τούτου οι συμβαλλόμενοι οφείλουν να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί στην επιλογή των νομικών εκπροσώπων τους, ώστε τα συμφέροντα και τα δικαιώματα τους να είναι επαρκώς κατοχυρωμένα.
Το γραφείο μας αναλαμβάνει πλήρως τις διαδικασίες συστέγασης - αποσυστέγασης καθώς μεταβίβασης αδειών φαρμακείου. Η πολυετής δε εμπειρία μας στο χώρο της φαρμακευτικής εν γένει νομοθεσίας εγγυάται ότι η υπόθεση σας θα διεκπεραιωθεί άμεσα και υπεύθυνα. Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλώ όπως απευθυνθείτε στους αρμόδιους εξειδικευμένους συνεργάτες του γραφείου μας.
