Είναι αρκετά συχνό στην εποχή μας, δυο σύζυγοι να κατέχουν από κοινού ένα ακίνητο, το οποίο, σε περίπτωση διάστασης του ζευγαριού ή λύσεως του γάμου τους, να χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τον έναν εκ των δύο. Ο άλλος σύζυγος αποκλείεται από τη χρήση του, παρόλο που τυγχάνει συνιδιοκτήτης αυτού και συνεχίζει να βαρύνεται με έξοδα συντήρησης και όλες τις φορολογικές και λοιπές υποχρεώσεις που απορρέουν από το ακίνητο. Ακόμη μεγαλύτερη συνέπεια ωστόσο για τον αποκλεισθέντα από τη χρήση σύζυγο, είναι ότι δεν δύναται να εκμεταλλευτεί το ακίνητό του, είτε με ιδία χρήση/ιδιοκατοίκηση, είτε με ωφέλεια των καρπών του, η οποία ιδίως έγκειται στα πιθανά μισθώματα τα οποία, υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα δικαιούταν να εισπράξει.
Από τις διατάξεις των άρθρων 785, 786, 787, 961, 962, 1033, 1113 του ΑΚ, συνάγεται ότι όταν µεταξύ περισσοτέρων προσώπων υφίσταται κοινωνία, η οποία υπάρχει και όταν η κυριότητα πράγµατος ανήκει σε περισσότερους εξ αδιαιρέτου κατ' ιδανικά µερίδια, κάθε κοινωνός έχει δικαίωµα να κάνει χρήση του κοινού ακινήτου, εφόσον αυτή δεν εµποδίζει τη σύγχρηση των λοιπών κοινωνών. Σε περίπτωση αποκλειστικής χρήσης του κοινού πράγµατος από τον έναν των κοινωνών, δικαιούνται οι λοιποί, ακόµη και αν δεν πρόβαλλαν αξίωση για σύγχρηση, να απαιτήσουν από εκείνον που έκανε αποκλειστική χρήση, ως αποζηµίωση, ανάλογη µερίδα από το όφελος που από αυτή την αιτία αποκόµισε και συνίσταται προκειµένου περί αστικού ακινήτου, το οποίο εκ κατασκευής προορίζεται για κατοικία, στην κατά το χρόνο της αποκλειστικής χρήσης, µισθωτική αξία της µερίδας των άλλων κοινωνών, η οποία αποτελεί και την αποδοτέα ωφέλεια.
Συνεπώς, ο σύζυγος – κοινωνός, που δεν κάνει χρήση του επίκοινου ακινήτου, δικαιούται να ζητήσει ως αποζημίωση από τον έτερο κοινωνό – (πρώην) σύζυγο που το χρησιμοποιεί αποκλειστικά, μέρος του μηνιαίου μισθώματος που θα ελάμβανε από την εκμίσθωση του ακινήτου, ίσο με το ποσοστό συγκυριότητάς του στο ακίνητο. Έτσι, ο σύζυγος που είναι πχ συγκύριος κατά ποσοστό 50% εξ αδιαιρέτου, δικαιούται αποζημίωση για όλο το διάστημα που το ακίνητο χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τον έτερο συγκύριο, ίση με το ήμισυ του μηνιαίου μισθώματος, με το οποίο θα μπορούσε το ακίνητο να εκμισθωθεί.
Για να είναι ορισμένη η αγωγή του συζύγου - κοινωνού µε την οποία αυτός αξιώνει από τον συγκοινωνό, που έκανε αποκλειστική χρήση του κοινού πράγματος, αποζημίωση για ορισµένο χρόνο, αρκεί να προσδιορίζεται σε αυτή το κοινό αντικείµενο και το µερίδιο σε αυτό του ενάγοντος, ότι ο εναγόµενος έκανε αποκλειστική χρήση αυτού, τα ωφελήµατα που αποκόµισε ο τελευταίος από την αποκλειστική χρήση του και η ανάλογη µερίδα του ενάγοντος επί του οφέλους αυτού (ΑΠ 74/2004 Ελλ∆νη 2004,780, ΑΠ 231-2/2004 Ελλ∆νη 2005, 146, ΑΠ 1524/2004 Ελλ∆νη 2005, 807, ΑΠ 1480/2000 Ελλ∆νη 2001,670).
Εξάλλου, το δικαίωµα του καθενός από τους κοινωνούς, για χρήση του κοινού αντικειµένου, είναι ανεξάρτητο από τη µερίδα του σ' αυτό και τούτο διότι η εξουσία του κοινωνού πάνω στο κοινό αντικείµενο διακρίνεται µεν θεωρητικά σε ιδανική µερίδα, όχι όµως και πρακτικά, γιατί οι υλικές πράξεις µε τις οποίες ασκείται αυτή η άµεση εξουσία, δεν επιδέχονται επιμερισμό, ώστε ο καθένας να ασκεί τόσο ποσοστό εξουσίας, όσο αντιστοιχεί στο µερίδιο του. Έτσι, αν το κοινό αντικείµενο βρίσκεται υπό την κατοχή ενός από τους κοινωνούς, αυτός δικαιούται στη συνολική χρήση του και όχι µόνο τόσου µέρους από αυτό, όσο αντιστοιχεί στη µερίδα του, υπό την προϋπόθεση όµως ότι δεν κωλύεται η σύγχρηση των λοιπών κοινωνών, ήτοι εκείνη η οποία ασκείται πράγµατι ή αξιώνεται από αυτούς και όχι εκείνη, η οποία θα µπορούσε ενδεχοµένως και αφηρηµένα να αξιωθεί, διότι έτσι καθορίζεται η έκταση του δικαιώµατος της Α.Κ. 787, αλλά δεν υπάρχει παρακώλυση της συγχρήσεως, όταν δεν ασκείται ή δεν αξιώνεται καµιά σύγχρηση ή δεν καθορίζεται από τους λοιπούς κοινωνούς το περιεχόµενό της (ΑΠ 1793/2006).
Συνεπώς, στην περίπτωσή μας και σύμφωνα με τα ανωτέρω, ο κοινωνός - σύζυγος έχει το δικαίωμα χρήσεως ολόκληρου συνολικά του ακινήτου και όχι μόνο του μέρους που αντιστοιχεί στη μερίδα του (πχ. το ήμισυ του ακινήτου), αρκεί να μην εμποδίζεται η σύγχρηση και των δύο κοινωνών, ο δε αποκλεισμός του από τον συγκοινωνό – (πρώην) σύζυγος από τη συνολική χρήση του επίκοινου ακινήτου, εγείρει αξίωση αποζημιώσεως, ως ανωτέρω.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στους συνεργάτες του γραφείου μας.
