Δικηγορικό Γραφείο
Born to make you happy -Το κίνημα #freebritney, η παιδική εργασία, το καθεστώς κηδεμονίας και η ελληνική έννομη τάξη.

Φρίκη και αίσθημα αποτροπιασμού έχει προκαλέσει ο δικαστικός αγώνας τής μόλις 39 ετών, διεθνούς φήμης pop star, Britney Spears,προκειμένου να αποκτήσει ξανά εξουσία πάνω στη ζωή της, το σώμα της και τις επιλογές της, αφού εδώ και χρόνια βρίσκεται κάτω από την κηδεμονία του πατέρα της. Συγκεκριμένα, η γνωστή τραγουδίστρια, ενώ κρίνεται ικανή να δουλεύει επτά μέρες την εβδομάδα από την ηλικία των 9 ετών, ότε και την πρωτογνωρίσαμε μέσα από το disney channel αποτελώντας μία “cash cow” (αγελάδα μετρητών) δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων, από την οποία ζούσε για χρόνια τόσο η μητέρα όσο και ο πατέρας της, παρ' όλα αυτά δεν κρίνεται ικανή ενδεικτικά:

  • Να αποφασίζει για το ωράριο εργασίας της.
  • Να επιλέγει τους ανθρώπους με τους οποίους θέλει να συνεργάζεται ή ακόμα και να παρακολουθείται, αφού μέχρι και οι ψυχοθεραπευτές της είναι άτομα επιλεγμένα από τον πατέρα της, τα οποία δεν εμπιστεύεται. Επιπλέον, μέχριπρόσφατα δε γνώριζε καν ότι μπορεί να επιλέξει το δικό της δικηγόρο, συμβουλευόμενη μόνο όσους βρίσκονται γύρω της επιλεγμένοι από τον κηδεμόνα της, ούτε ότι μπορεί να άρει το καθεστώς κηδεμονίας κάτω από το οποίο βρίσκεται τα τελευταία 15 έτη.
  • Να ελέγχει και να κάνει τον σχεδιασμό της προσωπικής της ζωής, αν επιθυμεί να παντρευτεί ή να κάνει κι άλλα παιδιά.
  • Να βλέπει τα παιδιά της πάνω από συγκεκριμένες ώρες την ημέρα.
  • Να πίνει καφέ ή να τρώει οτιδήποτε εκείνη θέλει.
  • Να οδηγεί μόνη της.
  • Να βλέπει τις φίλες της, που μένουν μόλις 8' από εκείνη.
  • Να μπαίνει στο αυτοκίνητο του συντρόφου της.
  • Να αφαιρέσει το ενδομήτριο σπιράλ που έχει τοποθετηθεί μέσα στο σώμα της, προκειμένου να μην αποκτήσει άλλο παιδί, ενώ θα το επιθυμούσε.
  • Να έχει άποψη πάνω στις χορευτικές φιγούρες που επιλέγονται για τις εμφανίσεις της.
  • Να γνωρίζει ότι παρακολουθείται συνεχώς από άγνωστο σε εκείνη προσωπικό, το οποίο ωστόσο πληρώνει η ίδια.
  • Να διαχειρίζεται τα οικονομικά της.
  • Να πηγαίνει διακοπές, χωρίς να ζητήσει πρώτα άδεια.

Όλα αυτά και ακόμα περισσότερες σοκαριστικές λεπτομέρειες έγιναν γνωστά κατά την ακροαματική διαδικασία άρσης της κηδεμονίας της, κατά την οποία η Spears αποκάλυψε ότι δεν είναι σε θέση να κάνει την παραμικρή επιλογή στη ζωή της, ενώ οποιαδήποτε “παρέκκλιση” από το πρόγραμμα της συνεπάγεται τιμωρίες, που την αναγκάζουν σε συμμόρφωση, φοβούμενη ότι κάθε αντίθετη πράξη της ή αντίστασή της θα επέφερε δυσμενέστερες συνέπειες για εκείνη. Δικαιολογητική βάση, δε, της κατάστασης στην οποία βρίσκεται μέχρι σήμερα και υπερασπιστική γραμμή του αντιδίκου είναι η κατάσταση της ψυχικής της υγείας, με τον πατέρα της να μιλά για επιλόχειο κατάθλιψη και «υστερία». Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι η ψυχική υγεία των γυναικών αποτελεί διαχρονικά τρόπο με τον οποίο παρέχεται εξουσία πάνω στα σώματα και τις ζωές τους, αποτελώντας τις τοξικές συνθήκες κάτω από τις οποίες βρίσκονται επί της ουσίας όμηροι. Το μόνο λάθος της Spears ήταν ότι επέτρεψε τα προβλήματά της να γίνουν εμφανή.

Πως να μην γίνουν, άλλωστε, όταν από παιδί ακόμα, το σώμα της αντιμετωπίζεται ως “δημόσια περιουσία”; Πράγματι, ολόκληρη η Αμερική ασχολούταν σχεδόν εμμονικά με το αν είναι παρθένα, τοποθετώντας την σε ένα είδος τοτέμ του αμερικανικού ονείρου και περιμένοντας από εκείνη για χρόνια να είναι μια αθώα, αμόλυντη μηχανή χρημάτων, σύμφωνα με την κρατούσα πουριτανική ηθική, με αποτέλεσμα να δουλεύει ατελείωτες ώρες ακόμα και στην τρυφερή ηλικία των 9 ετών. Από την άλλη μεριά, όταν το τοτέμ αυτό γκρεμίστηκε και άρχισαν τα προβλήματα, με την “αγαπημένη” της Αμερικής να “παρεκτρέπεται”, να έχει θέματα αλκοολισμού και να πέφτει θύμα ενδοοικογενειακής βίας, όλοι είχαν για ακόμα μια φορά άποψη με ακόμα και τους πολιτικούς να δηλώνουν ελαφρά τη καρδία ότι εάν είχαν την ευκαιρία θα πυροβολούσαν την Brtiney Spears (Kendel Ehrlich, “Framing Britney Spears”). Την ίδια αντιμετώπιση είχε, τελικά, και από το δικαστήριο, το οποίο απέρριψε το αίτημά της για άρση του καθεστώτος κηδεμονίας, στο οποίο βρίσκεται τα τελευταία 13 χρόνια, καίτοι αυτό επιβλήθηκε προσωρινά το 2008 για λόγους ασφάλειας, δημιουργώντας την εντύπωση ότι τελικά “τίποτα δεν είναι μονιμότερο του προσωρινού”.

Κι ενώ η αντιμετώπιση της Spears απηχεί κάτι αφενός από αυτά που περιγράφουν η M. Atwood στο γνωστό βιβλίο της “Handmaid's tale” ή η Charlotte Perkins Gilman στο “The Yellow Wallpaper” ή ακόμα και η Charlotte Brontë στην περίφημη “Jane Eyre” της μέσω του χαρακτήρα της Bertha Mason και αφετέρου της κατάστασης, που ζουν χιλιάδες γυναίκες μέσα από πατριαρχικές πρακτικές, (καθόλου τυχαίο που κηδεμόνας της και διαχειριστής της περιουσίας της είναι ο πατέρας της άλλωστε) δαιμονοποίησης της ψυχικής ασθένειας, την ίδια στιγμή η περίπτωσή της δημιουργεί συνειρμικά και άλλου είδους σκέψεις γύρω από την παιδική εργασία, αλλά και του καθεστώτος κηδεμονίας, κάτω από το οποίο υπολογίζεται ότι βρίσκονται 1,5 εκατομμύριο Αμερικάνοι (!), ζήτημα το οποίο θίχτηκε σε ευρεία κλίμακα μέσα από την ταινία “I care a lot” (2020), αποκαλύπτοντας τους κινδύνους που ενέχει ο θεσμός αυτός για τον κηδεμονευόμενο και το πόσο εύκολα αυτός μπορεί να πέσει θύμα εκμετάλλευσης από τον κηδεμόνα του.

Το ζήτημα της παιδικής εργασίας
Πράγματι, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, η διεθνούς φήμης pop star βρίσκεται στο καλλιτεχνικό στερέωμα ήδη από την ηλικία των 9 ετών. Το φαινόμενο της παιδικής εργασίας, ωστόσο, δεν είναι κάτι καινούριο, αλλά ακολουθεί την ιστορία της ανθρωπότητας από την εποχή που η οικογένεια αποτελούσε παραγωγική μονάδα και το κάθε ζευγάρι χέρια είχε αξία, μέχρι και σήμερα σε κάθε μεριά του πλανήτη. Η ιστορικότητα της παιδικής εργασίας και η σημασία της στην πορεία της ανθρωπότητας φαίνεται μέσα από την πένα του γνωστού Ιρλανδού κριτικού Μπερνάρ Σω: “ Θα καταπλαγείτε αν πληροφορηθείτε, πως στην αρχή οι εργαζόμενοι δεν ήθελαν τους εργατικούς Νόμους, γιατί έβαζαν τέλος στη δουλειά των παιδιών. Στην αρχή τα θύματα αυτά του απρογραμμάτιστου καπιταλισμού είναι οι μικροί Όλιβερ Τουίστ, που για να τα βγάλει από πάνω της η Φιλόπτωχος Εταιρία, τα πουλούσε σα δούλους. Μα ύστερα, ήταν τα παιδιά των εργατών που μη μπορώντας να ζήσουν από τα μεροκάματά τους, βοηθιόντουσαν οικονομικά από τη δουλειά των παιδιών τους. Για τους πολύ φτωχούς ανθρώπους ήταν πιο σοβαρό να χάνουν ένα σελίνι την εβδομάδα από ότι είναι για έναν πλούσιο να χάνει 500 στερλίνες.”

Σύμφωνα, μάλιστα, με πρόσφατη καταγραφή της UNICEF και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) η παιδική εργασία αυξήθηκε σε ποσοστό που αντιστοιχεί σε 8,4 εκατομμύρια παιδιά τα τελευταία 4 χρόνια, ειδικότερα μετά την πανδημία του covid-19 και σε περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής σε εργασίες με γεωργικό, βιοτεχνικό και βιομηχανικό αντικείμενο. Ωστόσο, και στο Δυτικό κόσμο το φαινόμενο δεν είναι άγνωστο και εντοπίζεται εν σπέρματι και στον καλλιτεχνικό χώρο, κατάσταση η οποία τουλάχιστον στην Ευρώπη, όπως και στη χώρα μας, έχει μελετηθεί, νομοθετηθεί και κριθεί νομολογιακώς, με ιδιαίτερη ευαισθησία προς την ειδική κατηγορία των ανήλικων εργαζομένων.

Ενδεικτικά:
• Στην Γαλλία υπάρχουν δεσμευτικές διατάξεις για την ειδική κατηγορία ανήλικων καλλιτεχνών, όπως η κατ' εξαίρεση νυκτερινή εργασία για απασχόληση ανηλίκων σε καλλιτεχνικά θεάματα, μετά από άδεια του επιθεωρητή εργασίας, η απαγόρευση της απασχόλησης ανηλίκων ηθοποιών στο θέατρο ή η απαγόρευση κάθε διαφήμισης που στόχο έχει να προσελκύσει τους ανηλίκους προς τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα ως καταχρηστικής και ειδικότερα όταν γίνεται ρητή αναφορά στον κερδοφόρο χαρακτήρα τους. Επιπλέον, ευρύτερη προστασία παρέχεται στα παιδιά που απασχολούνται ως μοντέλα και ,δη ,στην περίπτωση που δεν έχουν συμπληρώσει το έτος μέχρι το οποίο προβλέπεται η υποχρεωτική σχολική εκπαίδευση. Συγκεκριμένα, η απασχόλησή τους στην οποιαδήποτε επιχείρηση θεάματος απαιτείται προηγούμενη άδεια από το Νομάρχη, ύστερα από τη σύμφωνη γνώμη ειδικής επιτροπής, η οποία καθορίζει το ποσό της αμοιβής του ανηλίκου, ενώ το επιπλέον κατατίθεται σε ειδικό λογαριασμό στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και αποδίδεται στον ανήλικο με την ενηλικίωσή του. Παράλληλα, η εργασία τους και η διαδικασία επιλογής τους δεν μπορεί να ξεπερνά συγκεκριμένες ημερήσιες και εβδομαδιαίες διάρκειες και πρέπει να πραγματοποιείται μόνο κατά τις μέρες και τις ώρες μη λειτουργίας του σχολείου, πλην της Κυριακής. Τέλος, προβλέπονται ακόμα και ποινές για την προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας των ανηλίκων.

• Στην Ιταλία η χρησιμοποίηση ανηλίκων επιτρέπεται μόνο σε θεατρικές παραστάσεις ή στον κινηματογράφο και μόνο ύστερα από ειδική άδεια, μέχρι τη συμπλήρωση των 18 ετών.

• Στην Ισπανία ειδική άδεια απαιτείται για την καλλιτεχνική εργασία ανηλίκων που δεν έχουν συμπληρώσει τα 16 έτη, για κάθε είδους θέαμα.

• Στην Ελλάδα η “παιδική ηλικία” και η “νεότητα” κατά συνταγματική επιταγή τελούν υπό την προστασία του κράτους, το οποίο μάλιστα πρέπει να εξασφαλίζει την εννεαετή τουλάχιστον φοίτησή τους, ενώ σημαντικά για την προστασία των ανηλίκων στην απασχόληση είναι α) ο Ν. 1837/1989 “για την προστασία των ανηλίκων κατά την απασχόληση και άλλες διατάξεις” και β) το ΠΔ 62/1998 “μέτρα για την προστασία των νέων κατά την εργασία σε συμμόρφωση με την Οδηγία 94/33/ΕΟΚ”.

Ειδικότερα έχει προβλεφθεί η απαγόρευση της απασχόλησης παιδιών κάτω των 15 ετών για οποιαδήποτε εργασία πλην εξαιρέσεων, μέσα στις οποίες εντάσσεται η συμμετοχή τους μετά τη συμπλήρωση του 3ου έτους της ηλικίας και μετά από άδεια της αρμόδιας επιθεώρησης εργασίας σε θεατρικές παραστάσεις, μουσικές εκτελέσεις ή άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, διαφημιστικά προγράμματα, επιδείξεις μόδας, ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές εγγραφές ή εκπομπές, εγγραφές σε βίντεο, κινηματογραφικές λήψεις, καθώς και η χρησιμοποίησή τους ως μοντέλων εφόσον δεν βλάπτεται η ασφάλεια, η υγεία (σωματική και ψυχική) και η σωματική, πνευματική, ηθική ή κοινωνική ανάπτυξή τους καιδεν εμποδίζεται η τακτική σχολική φοίτησή τους, η συμμετοχή τους σε προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού ή επαγγελματικής κατάρτισης εγκεκριμένα από την αρμόδια αρχή ή η ικανότητα τους να ωφελούνται από την εκπαίδευση που τους παρέχεται.

Επιπλέον, στην περίπτωση απασχόλησης ανηλίκων σε καλλιτεχνικές εργασίες προβλέπεται ειδική διαδικασία άδειας εργασίας, μετά από αίτηση του εργοδότη, στην οποία περιέχονται πλήρως τα στοιχεία του ανηλίκου, το είδος της εργασίας, το ημερήσιο πρόγραμμα και η χρονική διάρκεια, η οποία δεν υπερβαίνει τους τρεις μήνες, παρά μόνο κατ' εξαίρεση. Επίσης, ο εργοδότης υποβάλλει δήλωση ότι έχει λάβει τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, συναίνεση του προσώπου που έχει την επιμέλεια του ανηλίκου και ιατρική πιστοποίηση ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για τη σωματική και ψυχική του υγεία, ενώ βιβλίαριο εργασίας ανηλίκου δεν απαιτείται παρά μόνο ύστερα από άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας, σύμφωνα με το άρθρο 52 του Ν. 3850/2010, κώδικα νόμων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων.

Από όλα τα παραπάνω συνάγεται εύλογα ότι σκοπός του νομοθέτη, αλλά και του θεμελιώδους κανόνα στο σύστημα δικαίου μας, ήτοι του Συντάγματος μας, είναι όχι μόνο η προστασία της παιδικότητας per se μα και του δικαιώματος στην εκπαίδευση, την παιδεία και τον ελεύθερο χρόνο. Ως εκ τούτου, τα ως άνω νομοθετήματα εισάγουν ειδικά χρονικά όρια εργασίας που αφορούν τους ανηλίκους και, δη, όσους φοιτούν σε γυμνάσια, λύκεια ή τεχνικές επαγγελματικές σχολές, δημόσιες ή ιδιωτικές, αναγνωρισμένες από το κράτος, ενώ σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η υπερωριακή ή άλλης μορφής πρόσθετη απασχόληση, ούτε η νυχτερινή εργασία.

Συγκεκριμένα οι ανήλικοι που φοιτούν στα ως άνω ιδρύματα δεν μπορούν να απασχολούνται περισσότερο από 6 ώρες/μέρα και 30 ώρες/εβδομάδα, ενώ για τους λοιπούς ο χρόνος αυτός δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 8 ώρες/μέρα. Παράλληλα, οι ανήλικοι δικαιούνται ελάχιστη ανάπαυση 12 συνεχών ωρών για κάθε περίοδο 24 ωρών και σε εβδομαδιαία βάση 2 συνεχών ημερών εκ των οποίων η μία να συμπίπτει με Κυριακή. Η αμοιβή, δε, του ανηλίκου προσδιορίζεται βάσει του κατώτατου τουλάχιστον ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη.

Το ζήτημα της κηδεμονίας. Τι ισχύει στην Ελλάδα;
Αν σε κάτι μας εξοικείωσε η υπόθεση της Britney Spears, πέραν της αναχρονιστικής αντίληψης περί δαιμονοποίησης και κλινικοποίησης της ψυχικής νόσου, αλλά και του γεγονότος ότι ένα άτομο κρίνεται ικανό να δουλεύει κάθε μέρα ατελείωτες ώρες, χωρίς ωστόσο να έχει τον έλεγχο της ζωής και των οικονομικών του υποθέσεων, είναι ο αλλοδαπός αστικός θεσμός της κηδεμονίας (conservatorship), κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο κηρύσσεται, μετά από απόφαση δικαστηρίου, όταν δεν είναι σε θέση να μεριμνήσει για τις δικές του υποθέσεις, λόγω της ψυχικής του κατάστασης ή της σωματικής του αναπηρίας. Ο “κηδεμόνας” (conservator) μπορεί να τοποθετείται “of the estate” (οικονομική κηδεμονία), ήτοι επί των οικονομικών μόνο υποθέσεων, ή “of the person” (προσωπική κηδεμονία), ότε και έχει τον έλεγχο ολόκληρης της καθημερινότητας του κηδεμονευομένου (conservatee), ενώ προϋπόθεση αυτής της τελευταίας μορφής κηδεμονίας είναι το πρόσωπο να είναι παντελώς ανίκανο να εξυπηρετηθεί ως προς τις καθημερινές του ανάγκες, δηλαδή να μπορεί να τραφεί, να ντυθεί και να αυτοεξυπηρετηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να καθίσταται επικίνδυνο είτε για τον εαυτό του είτε για τους γύρω του (gravely disabled).

Η ανικανότητα, δε, αυτή εξειδικεύεται βάσει των ειδικότερων νομοθεσιών της κάθε Πολιτείας. Έτσι, στην Καλιφόρνια για πλήρη ανικανότητα αρκεί η συνδρομή κάποιας ψυχικής νόσου ή μιας χρόνιας διατάραξης λόγω τοξικομανίας ή αλκοολισμού, ενώ στη Λουιζιάνα περιλαμβάνονται στην έννοια των πλήρως ανικάνων και πρόσωπα τα οποία χρειάζονται συγκεκριμένη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για να επιβιώσουν. Τέλος, η κηδεμονία μπορεί να είναι πλήρης ή να περιορίζεται σε συγκεκριμένες πράξεις ή ενέργειες, για τις οποίες ο κηδεμονευόμενος χρειάζεται την άδεια του κηδεμόνα του για να προχωρήσει.

Από την ως άνω ενδεικτική περιγραφή του θεσμού καθίσταται σαφές ότι αυτός, καίτοι μπορεί να αναφέρεται και σε ανηλίκους (wards), ότε και συνήθως απαντάται ως “guardianship”, παρ' όλα αυτά διαφέρει από τη δική μας “επιτροπεία ανηλίκου”, θεσμό οικογενειακού δικαίου, που ρυθμίζεται στα άρθρα 1589 επ του Αστικού Κώδικα και αναφέρεται επί της ουσίας στην ανάθεση της γονικής μέριμνας του ανηλίκου σε τρίτο, πλην των γονέων, πρόσωπο, είτε επειδή εκείνοι εκλείπουν, είτε γιατί δεν είναι σε θέση να την ασκήσουν. Αντίθετα, η κηδεμονία του αμερικανικού δικαίου προσιδιάζει στον ελληνικό θεσμό της δικαστικής συμπαράστασης, ο οποίος εισήχθη στο Δίκαιό μας με το Ν. 2447/1996 αντικαθιστώντας την επιτροπεία απαγορευμένων και τη δικαστική αντίληψη.

Η δικαστική συμπαράσταση σε ουσιαστικό και δικονομικό πεδίο ρυθμίζεται από τις διατάξεις των άρθρων 1666-1688 του Αστικού Κώδικα και 801-806 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ενώ ως τέτοια νοείται η νομική κατάσταση στην οποία περιέρχεται ένα φυσικό πρόσωπο κατόπιν αποφάσεως που εκδίδεται από το πρωτοδικείο του τόπου διαμονής του προσώπου αυτού, λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής ή λόγω σωματικής αναπηρίας, που του στερούν τη δυνατότητα να φροντίζει μόνος του τις υποθέσεις του ή λόγω ασωτίας, τοξικομανίας ή αλκοολισμού, με αποτέλεσμα να εκθέτει στον κίνδυνο της στέρησης τον εαυτό του, το σύζυγό του, τους κατιόντες ή τους ανιόντες του.

Η διάταξη του άρθρου 1666 ΑΚ αναφέρεται κατ’ αρχήν σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή. Η διαταραχή αυτή όμως πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία εν όλω ή εν μέρει της φροντίδας των υποθέσεων του προσώπου αυτού. Η «αδυναμία της φροντίδας» και η «διαταραχή» αντικατέστησαν τις έννοιες του προϊσχύσαντος δικαίου και των θεσμών της απαγόρευσης και της αντίληψης, που έκαναν λόγο για «στέρηση της χρήσης του λογικού», «πνευματική ασθένεια» και «κατάσταση διφορούμενων φρένων», απομεινάρια μιας ρατσιστικής αντίληψης του παρελθόντος που έχει πια ξεπερασθεί, αφού πλέον η ψυχική νόσος εντάσσεται πλήρως μέσα στα πλαίσια της κοινωνικής δραστηριότητας. Ως ψυχική διαταραχή ασφαλώς νοείται η φρενοβλάβεια αλλά και οι ψυχώσεις, ενδογενείς και εξωγενείς. Προφανώς στην περίπτωση της διανοητικής διαταραχής περιλαμβάνεται η γεροντική άνοια, το αλτζχάιμερ αλλά και το σύνδρομο ντάουν στις βαρύτερες μορφές. Έτσι, στην ελληνική περίπτωση η αόριστη νομική έννοια της ανικανότητας καθίσταται πιο σαφής από την αντίστοιχη της αμερικάνικης περίπτωσης (gravely disabled), ενώ πρακτικά για την κήρυξη κάποιου σε δικαστική συμπαράσταση η κατάσταση της υγείας του πρέπει να χαρακτηρίζεται από κάποιου είδους μονιμότητα.

Με την διάταξη του άρθρου 1667 ΑΚ ορίζονται τα πρόσωπα τα οποία νομιμοποιούνται για την κίνηση της διαδικασίας της δικαστικής συμπαράστασης, των οποίων ο κύκλος είναι περιορισμένος, δηλαδή πρόκειται για περιοριστική απαρίθμηση, ενώ καθιερώνεται και η παράλληλη δυνατότητα αυτεπάγγελτης επέμβασης του δικαστηρίου, με εξαίρεση τις περιπτώσεις της σωματικής αναπηρίας. Τα πρόσωπα που νομιμοποιούνται για την κίνηση της διαδικασίας υποβολής του πάσχοντος υπό δικαστική συμπαράσταση είναι ο ίδιος ο πάσχων, ο σύζυγος του πάσχοντος, οι γονείς του πάσχοντος, τα τέκνα του πάσχοντος, ο εισαγγελέας πρωτοδικών και ο επίτροπος. Πέρα από τα περιοριστικώς αναφερόμενα πρόσωπα κανένα άλλο πρόσωπο, όπως συγγενής (ακόμη και αδέλφια ή θείοι) ή, πολύ περισσότερο, καθένας που δικαιολογεί έννομο συμφέρον δε νομιμοποιείται σε υποβολή αίτησης για την κήρυξη σε δικαστική συμπαράσταση του πάσχοντος.

Γίνεται φανερό από τα παραπάνω ότι κηδεμονία και δικαστική συμπαράσταση είναι επί της ουσίας ο ίδιος θεσμός κήρυξης ενός προσώπου (συμπαραστατούμενος), ανίκανου να διαχειριστεί τις υποθέσεις του, υπό την προστασία ενός άλλου προσώπου (συμπαραστάτης), με δικαστική απόφαση, η οποία ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να το κηρύσσει ανίκανο για όλες (πλήρης) ή για ορισμένες δικαιοπραξίες (μερική), γιατί κρίνει ότι αδυνατεί να ενεργεί για αυτές αυτοπροσώπως (στερητική δικαστική συμπαράσταση), είτε να αποφασίζει συνδυασμό των δύο προηγούμενων ρυθμίσεων. Επιπλέον, μπορεί να ορίζεται ότι για την ισχύ όλων ή ορισμένων δικαιοπραξιών απαιτείται η συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη (επικουρική δικαστική συμπαράσταση πλήρης ή μερική), Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, το δικαστήριο οφείλει να επιβάλλει στον συμπαραστατούμενο τους ελάχιστους δυνατούς περιορισμούς που απαιτεί το συμφέρον του, καθώς σε αντίθετη περίπτωση ενέχεται κίνδυνος για τις ελευθερίες και τα θεμελιώδη δικαιώματα τού.

Αυτό ακριβώς φαίνεται να πήγε λάθος και με την απόφαση του δικαστηρίου όσον αφορά την υπόθεση της Spears, μιας γυναίκας, που μετά την ενηλικίωσή της και την άσκηση της γονικής εξουσίας πάνω στη βούληση και το σώμα της, πέρασε σχεδόν κατευθείαν σε ένα άλλο είδος εξουσίας, πιο αυταρχικό και βίαιο, άμεσα συνυφασμένο με την πατρική επικυριαρχία πάνω στο τέκνο του και θεσμούς όμοιους με καθεστώτα ανηλικότητας, υπό τα οποία βρίσκονταν οι γυναίκες στο μακρινό παρελθόν. Όπως φαίνεται, ωστόσο, αυτό δυστυχώς αποτελεί και το παρόν για εκατομμύρια περιπτώσεις στον κόσμο μας, αφού η ψυχική νόσος αποτελεί μέχρι και σήμερα το τέλειο βέλος στη φαρέτρα της καταπίεσης και της πατριαρχίας, έτσι ώστε μερικές γυναίκες να μένουν για πάντα κορίτσια.

Η υπόθεση της Britney Spears ξεπέρασε το προσωπικό κι έθεσε τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων, ώστε να αναγνωρισθούν όλες οι περιπτώσεις που εγγίζουν την ελευθερία των σωμάτων, εισαγάγοντας, μάλιστα, το ζήτημα της ψυχικής υγείας στο Κογκρέσο και δη από την κυρία είσοδο και όχι απλώς ως ψίθυρο ή ως gossip. Μία ψυχική υγεία, που αντιμετωπίζεται επιλεκτικά δηλαδή με τιμωρία, κακοποίηση και περιορισμό για τις γυναίκες, ενώ οι άνδρες με αντίστοιχες διαταραχές (αν υποτεθεί ότι υπάρχουν και δεν είναι απλώς η έκφραση εξουσίας κι απόλυτου ελέγχου στα σώματα των γυναικών) κυκλοφορούν ελεύθεροι κι ανενόχλητοι, όπως ο Bill Crosby. Ο τελευταίος, αφού προέβη σε 60 σεξουαλικές επιθέσεις και του είχε επιβληθεί ποινή έως και 10 έτη, επειδή το 2004 νάρκωσε και κακοποίησε σεξουαλικά μια εργαζόμενη στο Πανεπιστήμιο Τεμπλ, την Αντρέα Κόνσταντ, εξέτισε τα 3 χρόνια της ποινής του κι αποφυλακίστηκε…

Στις Η.Π.Α έχει ανοίξει ο διάλογος για τον σεξισμό στον χώρο της δικαιοσύνης. Ίσως, ήλθε η ώρα να ανοίξει και στη δική μας χώρα.

 


 Μη χάνετε την έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωσή σας. Ακολουθήστε μας τώρα στα Google News