Ο πρωταγωνιστικός ρόλος των ηλεκτρονικών υπολογιστών στη σύγχρονη κοινωνία, δεδομένης τις ευρείας χρήσης τους, καθιστά αναπόφευκτη την ανάκυψη νομικών ζητημάτων. Ένα εξ αυτών, λαμβάνοντας υπόψιν, ότι η λειτουργία και χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών συνοδεύεται από ειδικά διαμορφωμένα προγράμματα, είναι η παρεχόμενη προστασία, ιδιαίτερα σε περίπτωση που αυτά καταστούν αντικείμενο αντιγραφής. Άλλωστε, για την κατάρτιση των εν λόγω προγραμμάτων απαιτούνται σημαντικοί ανθρώπινοι, οικονομικοί και τεχνολογικοί πόροι, γι’ αυτό και αντιμετωπίζονται ως μορφές έκφρασης την ανθρώπινης διάνοιας. Κατά συνέπεια, το μέσο που κρίθηκε ως το καταλληλότερο για την προστασία των προγραμμάτων Η/Υ (τόσο σε διεθνές, όσο και σε κοινοτικό επίπεδο) δε θα μπορούσε να είναι άλλο από το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας.
Με την ευρωπαϊκή οδηγία 91/250, θεσπίστηκε το νομικό πλαίσιο για την προστασία των προγραμμάτων των ηλεκτρονικών υπολογιστών σύμφωνα με την πνευματική ιδιοκτησία, κατ’ αποκλεισμό της προστασίας βάσει των διατάξεων περί ευρεσιτεχνίας (μάλιστα το αρ. 5 παρ. 2 του 1733/87 ορίζει πως τα προγράμματα Η/Υ δεν θεωρούνται εφευρέσεις).
Στο σημείο αυτό, αξίζει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στο προοίμιο της Συμφωνίας Στρατηγικής Συνεργασίας της Ελληνικής Δημοκρατίας και των εταιρειών Microsoft Corporation, όπου τονίστηκε η αναγκαιότητα εφαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας περί προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, σύμφωνα με τους κανόνες της Ε.Ε και τις οδηγίες του Π.Ο.Ε.
Υποκείμενο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας είναι ο δημιουργός και συνεπώς στην παρούσα περίπτωση ως δημιουργός θεωρείται το φυσικό πρόσωπο (και υπό προϋποθέσεις το νομικό) που έχει δημιουργήσει το πρόγραμμα, ενώ σε περίπτωση δημιουργίας από ομάδα φυσικών προσώπων εφαρμόζονται οι διατάξεις περί των έργων συνεργασίας ή των συλλογικών έργων. Περαιτέρω, αν το πρόγραμμα καταρτίζεται από μισθωτό σε εκτέλεση σύμβασης εργασίας, το περιουσιακό δικαίωμα μεταβιβάζεται αυτοδικαίως στον εργοδότη. Στο πλαίσιο, επίσης, παραγγελίας με χαρακτήρα μίσθωσης έργου, το δικαίωμα αποκτά κατά πρωτογενή τρόπο ο δημιουργός και κατά τρόπο δευτερογενή αυτός που έδωσε την παραγγελία.
Ο δικαιούχος έχει αποκλειστικό δικαίωμα βάσει της Κοινοτικής Οδηγίας προς αναπαραγωγή ή παροχή άδειας προς αναπαραγωγή. Η προσβολή του δικαιώματος συνίσταται στην παράνομη αντιγραφή του προγράμματος Η/Υ, με αναπαραγωγή και αποθήκευσή του και γενικά με οποιαδήποτε χρήση του χωρίς την προηγούμενη άδεια του δικαιούχου. Όπως συνάγεται από τα παραπάνω, απαραίτητη προϋπόθεση για τη νόμιμη χρήση, είναι η παραχώρηση άδειας χρήσης από τον δικαιούχο, άδειας που δίνεται κατόπιν της σύμβασης ‘’άδειας χρήσης τελικού δικαιούχου’’. Η ως άνω άδεια, βέβαια, δεν αποτελεί σε καμία των περιπτώσεων μεταβίβαση δικαιώματος, παρά μόνο παρέχει ένα περιορισμένο δικαίωμα χρήσης. Άδεια επιπλέον, απαιτείται και για οποιαδήποτε μετατροπή του προγράμματος (μετάφραση, προσαρμογή, διαρρύθμιση). Ωστόσο, άδεια δεν απαιτείται για χρήση ή μετατροπή του προγράμματος, εφόσον αυτές οι πράξεις γίνονται από τον νόμιμο χρήστη και είναι αναγκαίες για την κατά προορισμό χρήση του προγράμματος.
Αναφορικά, με τη διάρκεια προστασίας. Αυτή καλύπτει όλη τη ζωή του δημιουργού και 70 χρόνια μετά τον θάνατό του.
Κλείνοντας, αναγκαία προβάλλει η αναφορά στα ελεύθερα προγράμματα ‘’ανοιχτού κώδικα’’ (open source), τα οποία βασίζονται σε μια φιλοσοφία διαφορετική αυτής των προστατευόμενων με την πνευματική ιδιοκτησία προγραμμάτων. Σε αυτή τη περίπτωση, η χρήση και η μετατροπή του προγράμματος δεν απαιτεί προηγούμενη άδεια, αλλά γίνεται ελεύθερα από το κοινό, σύμφωνα με τους όρους της Γενικής Δημόσιας Άδειας. Ιδεολογική βάση της παραπάνω πρακτικής φυσικά είναι η βελτίωση και η αναβάθμιση των προγραμμάτων.
Στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή η παρεχόμενη με την πνευματική ιδιοκτησία προστασία συμβάλλει στην προαγωγή της ανθρώπινης δημιουργίας και παράλληλα στη διάδοση των έργων μέσω της τεχνολογίας του διαδικτύου, διαμορφώνοντας μια τεράστια πλατφόρμα άντλησης πληροφοριών και δίνοντας έτσι κίνητρο στον δημιουργό.
Για περισσότερες πληροφορίες, καθώς και για τη νομική καθοδήγηση και εκπροσώπησή σας, μπορείτε να απευθυνθείτε στους συνεργάτες του γραφείου μας.
