Σύμφωνα με το έγγραφο Φ1/117162/ΓΔ4/20-09-2021 του Υπουργείου Παιδείας «Ενημέρωση σχετικά με την εφαρμογή του ν. 4800/21-5-2021 (Α΄ 81) για τις εγγραφές/μετεγγραφές μαθητών/τριών Α/βάθμιας και Β/βάθμιας Εκπαίδευσης» ισχύουν τα κάτωθι:
Α) Με το άρθρο 12 του ν. 4800/21-05-2021 (Α΄ 81) αντικαταστάθηκε το άρθρο 1519 ΑΚ και έχει ως εξής: «Όταν η επιμέλεια ασκείται από τον έναν γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του τέκνου, για το θρήσκευμα, για ζητήματα υγείας του, εκτός από τα επείγοντα και τα εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται από τους δύο γονείς από κοινού. Τα δύο τελευταία εδάφια του άρθρου 1510 και το άρθρο 1512 εφαρμόζονται αναλόγως. Για την μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο. Ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της επιμέλειας έχει το δικαίωμα να ζητά από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου».
Β) Στο άρθρο 30 του ως άνω νόμου ορίζεται ότι η διάταξη του άρθρου 1519 ΑΚ, όπως αυτή παρατίθεται παραπάνω, ισχύει από τις 16-09-2021. Σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξη του άρθρου 18 του ν. 4800/21-05-2021 η ρύθμιση του άρθρου 1519 ΑΚ, όπως παρατίθεται παραπάνω, εφαρμόζεται «και στις εκκρεμείς υποθέσεις επί των οποίων δεν έχει εκδοθεί, μέχρι την έναρξη ισχύος του, ήτοι 16-09-2021, αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Συμφωνίες των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επικοινωνία με το τέκνο που έχουν καταρτισθεί μέχρι την έναρξη ισχύος των νέων διατάξεων ισχύουν, εκτός αν το δικαστήριο προβεί σε διαφορετική ρύθμιση, ύστερα από αίτηση ενός εκ των γονέων, η οποία υποβάλλεται εντός προθεσμίας δύο (2) ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος».
Γ) Από τον συνδυασμό των προαναφερόμενων διατάξεων προκύπτει ότι για να πραγματοποιηθούν εγγραφές/μετεγγραφές μαθητών/μαθητριών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, από τις 16.09.2021 και εντεύθεν, απαιτείται η συναίνεση των γονέων/κηδεμόνων τους, αν πρόκειται για ανήλικους. Σε περιπτώσεις όπου δεν υφίσταται η απαιτούμενη συναίνεση και των δύο γονέων/κηδεμόνων θα πρέπει να εφαρμόζεται αναλογικά το τελευταίο εδάφιο της διάταξης του άρθρου 1512 ΑΚ, σύμφωνα με την οποία ορίζεται ότι: «Κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας οι γονείς καταβάλλουν προσπάθεια για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων. Αν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο». Ειδικότερα, αν η εγγραφή/μετεγγραφή του μαθητή συνεπάγεται μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου, που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Στην έννοια της δικαστικής απόφασης εμπίπτουν: προσωρινή διαταγή, απόφαση ασφαλιστικών μέτρων, οριστική δικαστική απόφαση. Τα παραπάνω εφαρμόζονται σε όλες τις περιπτώσεις εγγραφών/μετεγγραφών ανεξαρτήτως του χρόνου κατάθεσης της σχετικής αίτησης εγγραφής/μετεγγραφής, με την επιφύλαξη όσων αναφέρονται στο υπό στοιχείο Δ) της παρούσας και
Δ) Τα παραπάνω οριζόμενα στο άρθρο 1519 ΑΚ δεν καταλαμβάνουν μόνο εκείνες τις περιπτώσεις που ένας εκ των γονέων έχει προσκομίσει δικαστική απόφαση που ρυθμίζει θέματα επιμέλειας – επικοινωνίας και η οποία έχει καταστεί αμετάκλητη μέχρι και τις 16-09-2021. Στην περίπτωση αυτή οι Διευθυντές / Προϊστάμενοι των σχολικών μονάδων θα πρέπει επιπλέον να ζητούν πιστοποιητικό περί μη άσκησης ενδίκων μέσων από το οποίο θα αποδεικνύεται ότι η προσκομιζόμενη δικαστική απόφαση έχει καταστεί αμετάκλητη μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 4800/2021, ήτοι, τις 16.09.2021. Εφιστούμε την προσοχή ότι στην εν λόγω περίπτωση, δεν εμπίπτει στην έννοια της δικαστικής απόφασης εκείνη που έχει εκδοθεί με την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων αλλά απαιτείται οριστική δικαστική απόφαση που στις 16-09-2021 έχει καταστεί αμετάκλητη. Περαιτέρω, υπενθυμίζεται ότι η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού και εξίσου. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του. Σε περίπτωση όπου η γονική μέριμνα παύει λόγω θανάτου, κήρυξης σε αφάνεια ή έκπτωσης του ενός γονέα, η γονική μέριμνα ανήκει αποκλειστικά στον άλλο. Αν ο ένας από τους δύο γονείς αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί ο άλλος γονέας. Η επιμέλεια όμως του προσώπου του τέκνου ασκείται και από τον ανήλικο γονέα.
Σύμφωνα με την παραπάνω εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, στην περίπτωση που η επιμέλεια του τέκνου έχει ανατεθεί στον ένα γονέα, για να απαιτείται η συναίνεση και του άλλου γονέα (φορέα γονικής μέριμνας) για τη μεταγραφή του ανήλικου μαθητή σε άλλο σχολείο θα πρέπει να συντρέχουν διαζευκτικά ή σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:
α) Ο γονέας να έχει την αποκλειστική επιμέλεια του ανήλικου μαθητή με δικαστική απόφαση που δεν έχει καταστεί αμετάκλητη μέχρι τις 16-9-2021.
β) Η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος να επιδρά αποφασιστικά στο μέλλον του παιδιού, κάτι που στη θεωρία και νομολογία αναφέρεται στην επιλογή μεταξύ δημόσιου ή ιδιωτικού σχολείου ή στην επιλογή συγκεκριμένου ιδιωτικού σχολείου ή/και
γ) Η μετεγγραφή του μαθητή να συνεπάγεται μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου, που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο.
Κατόπιν των ανωτέρω και κατά την άποψη της γράφουσας δικηγόρου, ΔΕΝ απαιτείται, για τη μετεγγραφή μαθητή, η συναίνεση του μη έχοντος την επιμέλεια γονέα στις εξής περιπτώσεις:
- Όταν ο γονέας έχει την αποκλειστική επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου του με οριστική απόφαση, (ή απόφαση συναινετικού διαζυγίου) που κατέστη αμετάκλητη μέχρι τις 16-9-21 (και όχι με απόφαση ασφαλιστικών μέτρων).
- Όταν πρόκειται για μετεγγραφή σε άλλο δημόσιο σχολείο, στο οποίο υπάγεται το τέκνο λόγω μεταβολής της κατοικίας του.
- Όταν η μεταβολή της κατοικίας του τέκνου δεν επηρεάζει το δικαίωμα επικοινωνίας του έτερου – μη έχοντος την επιμέλεια / συνεπιμέλεια- γονέα.
Έτσι, είναι προφανές και κατανοητό, ότι ένας γονέας που ασκεί την αποκλειστική επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου του και αλλάξει οικία για οποιαδήποτε αιτία (πχ λήξη μίσθωσης) παραμένοντας, ωστόσο, στην ίδια περιφέρεια, οπότε και δεν επηρεάζεται ουσιωδώς το δικαίωμα επικοινωνίας του άλλου γονέα, μπορεί να αιτηθεί τη μετεγγραφή του ανηλίκου τέκνου του από το ένα δημόσιο σχολείο στο άλλο, το οποίο βρίσκεται κοντά στη νέα οικία, χωρίς να απαιτείται η συναίνεση του έτερου γονέα.
